Kalendarium stanu wojennego

12 grudnia 1981 r. - Na posiedzeniu Sztabu Generalnego Ludowego Wojska Polskiego powołano Wojskową Radę Ocalenia Narodowego, pozakonstytucyjny organ, który administrował krajem w okresie stanu wojennego. Na czele 22-osobowej WRON stanął gen. Wojciech Jaruzelski.

Wieczorem w ramach akcji pod kryptonimem "Jodła" rozpoczęła się akcja zatrzymań osób, które zostały uznane za zagrożenie dla ustroju państwa. Listy nazwisk przygotowano wcześniej. Zatrzymań dokonywali funkcjonariusze Milicji Obywatelskiej i Służby Bezpieczeństwa.

13 grudnia 1981 r. - O godzinie 1:00 w nocy w Belwederze zebrali się członkowie Rady Państwa, którzy podczas obrad uchwalili dekrety o wprowadzeniu stanu wojennego. W tym momencie w całym kraju stan wojenny od kilku godzin stawał się już faktem. Oddziały ZOMO wspierane przez wojsko i Służbę Bezpieczeństwa przerwały wszystkie połączenia telefoniczne i wkroczyły do radia i telewizji. Wozy bojowe i czołgi zostały rozmieszczone na rogatkach miast.

Członkowie Komisji Krajowej "Solidarności", zgromadzeni na obradach w Stoczni Gdańskiej, zaczęli opuszczać teren zakładu. Sekretarz KW PZPR w Gdańsku Tadeusz Fiszbach otrzymał zadanie przekonania Lecha Wałęsy, by udał się na rozmowy do Warszawy. Po godz. 3:00 szef "Solidarności" oświadczył, że pod przymusem pojedzie do stolicy.

O godzinie 6:00 rano w I Programie Polskiego Radia wyemitowano wystąpienie gen. Wojciecha Jaruzelskiego, w którym poinformował o wprowadzeniu stanu wojennego na terenie całego kraju i ukonstytuowaniu się Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego. O godzinie 12:00 w telewizji pokazano filmową wersję przemówienia, nagraną w nocy w studiu w koszarach pułku łączności wojsk lotniczych.

W operacji wprowadzenia stanu wojennego wzięło udział około 80 tys. żołnierzy Wojska Polskiego, 30 tys. funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej i Służby Bezpieczeństwa, 1750 czołgów, 1400 pojazdów opancerzonych, 500 wozów bojowych piechoty i ponad 9 tys. samochodów.

14 grudnia 1981 r. - W wielu zakładach pracy rozpoczęły się strajki okupacyjne. W Gdańsku, Wrocławiu, Białymstoku i Świdniku powstały Regionalne Komitety Strajkowe. W Przemyślu powołano Tymczasową Regionalną Komisję Wykonawczą NSZZ "Solidarność".Protesty zorganizowano między innymi w kopalni "Wujek" w Katowicach, kopalni "Manifest Lipcowy" w Jastrzębiu Zdroju, Stoczni Gdańskiej im. Lenina, Hucie im. Lenina w Nowej Hucie, Porcie Gdańskim, Stoczni Szczecińskiej im. Adolfa Warskiego i Zakładach Mechanicznych Ursus w Warszawie.

Z inicjatywy prymasa Józefa Glempa w Warszawie powstał Prymasowski Komitet Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom.

15 grudnia 1981 r. - Milicja Obywatelska spacyfikowała protestujących w kopalni "Manifest Lipcowy". Czterech górników zostało postrzelonych.

W Warszawie zebrała się Rada Główna Episkopatu Polski. W sformułowanym komunikacie biskupi za jedną z najważniejszych spraw uznali "przywrócenie związkom zawodowym, zwłaszcza Związkowi Zawodowemu "Solidarność", zgodnej ze statutem możliwości działania".

W Warszawie zawiązał się pierwszy Komitet Oporu Społecznego.

16 grudnia 1981 r. - W kopalni "Wujek" w Katowicach oddział specjalny ZOMO zastrzelił 9 górników. Siedmiu zginęło na miejscu, dwóch zmarło w następnych dniach w szpitalu. 21 protestujących zostało rannych.

Tego samego dnia przeprowadzono pacyfikacje Stoczni Gdańskiej, Huty im. Lenina oraz Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego w Mielcu. W Trójmieście demonstranci starli się z milicją.

17 grudnia 1981 r. - Józef Glemp powołał Prymasowski Komitet Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom. W jego działalność oprócz Kościoła zaangażowało się bardzo wiele osób świeckich.

Na ulicach Gdańska, podczas starć demonstrantów z ZOMO, zginęła jedna osoba. Do walk doszło do ulicach wielu miast w całym kraju.

18 grudnia 1981 r. - Papież Jan Paweł II zaapelował w liście do generała Wojciecha Jaruzelskiego o zniesienie stanu wojennego. Wezwał do "zaprzestania działań, które przynoszą ze sobą rozlew krwi polskiej".

19 grudnia 1981 r. - 20 osób aresztowano po pacyfikacji strajku w zakładach "Azoty" w Puławach.

20 grudnia 1981 r. - W Świdniku powołano Tymczasową Komisję Zakładową NSZZ "Solidarność" w WSK w Świdniku.

Do Warszawy przyjechał z Watykanu arcybiskup abp Poggi.

21 grudnia 1981 r. - Ambasador PRL w Stanach Zjednoczonych Romuald Spasowski poprosił amerykańskie władze o azyl polityczny. W telewizyjnym wystąpieniu skrytykował decyzję o wprowadzeniu stanu wojennego. Podkreślił, że stan wojenny jest pogwałceniem praw człowieka.

Głos w sprawie działań władz PRL zabrał również sekretarz generalny ONZ Kurt Waldheim, który zaapelował o poszanowanie praw ludności.

W Łodzi ukazał się pierwszy numer "Solidarności Walczącej", pierwszego pisma podziemnego w Łodzi w stanie wojennym.

22 grudnia 1981 r. - Kraje Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej wydały oświadczenie krytykujące stan wojenny. EWG uznała, że działania polskich władz są złamaniem Aktu Końcowego Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie w Helsinkach z 1 sierpnia 1975 roku.

23 grudnia 1981 r. - Prezydent Stanów Zjednoczonych Ronald Reagan ogłosił zastosowanie sankcji ekonomicznych wobec Polski.

Siły bezpieczeństwa rozbiły strajk okupacyjny w Hucie "Katowice".

24 grudnia 1981 r. - W Wigilię zakończył się jeden z najdłuższych strajków okupacyjnych w kopalni "Ziemowit". Na tę noc władze zniosły godzinę milicyjną.

27 grudnia 1981 r. - Lech Wałęsa został wybrany człowiekiem roku 1981 przez amerykański tygodnik "Time".

28 grudnia 1981 r. - W kopalni "Piast" zakończył ostatni strajk okupacyjny przeciw wprowadzeniu stanu wojennego.

29 grudnia 1981 r. - Generał Tadeusz Szaciło na spotkaniu z zagranicznymi dziennikarzami oświadczył, że 29 grudnia to pierwszy dzień spokoju, ponieważ zakończyły się strajki okupacyjne. Dodał, że w kraju zniknęły również inne napięcia społeczne.

Ambasador PRL w Japonii Zdzisław Rurarz poprosił władze tego kraju o azyl polityczny. Za tę decyzję są wojskowy PRL skazał go później na karę śmierci.

31 grudnia 1981 r. - Prymas Węgier Laszlo Lekai zaapelował o pomoc żywnościową dla Polski. Dary z zagranicy miał przyjmować polski Episkopat.

W Sylwestra, podobnie jak tydzień wcześniej w Wigilię Bożego Narodzenia, władze zdecydowały o zawieszeniu godziny milicyjnej.

4 stycznia 1982 r. - W 10 z 49 ówczesnych województw przywrócono połączenia telefoniczne. Nie objęło to jednak dużych miast - między innymi Warszawy, Gdańska i Krakowa. Po kilku tygodniach przerwy uczniowie szkół podstawowych i średnich wrócili do szkół.

Do biura generała Jaruzelskiego trafił list, w którym intelektualiści domagali się zaprzestania stosowania przemocy wobec obywateli oraz uwolnienia aresztowanych opozycjonistów. Żądali również, by władze PRL przestrzegały ratyfikowanych międzynarodowych konwencji, gwarantujących prawa obywatelskie.

5 stycznia 1982 r. - Rozwiązano Niezależne Zrzeszenie Studentów.

9 stycznia 1982 r. - Po raz pierwszy od 13 grudnia 1981 roku spotkali się prymas Józef Glemp i generał Wojciech Jaruzelski.

W całym kraju powstają Obywatelskie Komitety Ocalenia Narodowego (OKON).

10 stycznia 1982 r. - Po niemal czterech miesiącach przywrócono połączenia telefoniczne w dużych miastach. Wszystkie rozmowy były jednak "oficjalnie" odsłuchiwane. Informował o tym specjalny komunikat "rozmowa kontrolowana", który słychać było po wybraniu numeru.

25 stycznia 1982 r. - Sejm PRL uchwalił ustawę o "o szczególnej regulacji prawnej w okresie stanu wojennego" i zatwierdził dekret o stanie wojennym datowany na 12 grudnia 1981 roku. Pięciu posłów wstrzymało się od głosu, przeciw głosował tylko jeden - Romuald Bukowski z Gdańska.

5 lutego 1982 r. - W Świdniku rozpoczęły się masowe spacery w czasie, kiedy nadawany był "Dziennik Telewizyjny". Protestowano w ten sposób przeciwko propagandzie władz i oczernianiu "Solidarności". W kolejnych tygodniach podobne demonstracje niezadowolenia organizowane były również w innych miastach.

8 lutego 1982 r. - Wznowiono zajęcia na wyższych uczelniach.

9 lutego 1982 r. - Papież Jan Paweł II przyjął w Watykanie delegację przebywających na Zachodzie członków "Solidarności" Podczas spotkania wyraził swoje poparcia dla działań opozycji: "Wolny i Niezależny Związek "Solidarność" jest organizacją legalną, którą oficjalnie uznały władze polskie".

11 lutego 1982 r. - W Warszawie ukazał się pierwszy numer "Tygodnika Mazowsze", podziemnego pisma Regionu Mazowsze NSZZ "Solidarność". Gazeta stała się później jednym z najbardziej znanych pism opozycyjnych w całym kraju.

Organizatorzy strajku w kopalni "Wujek" zostali skazani na kary od 3 do 4 lat więzienia.

Władze wprowadziły godzinę milicyjną od godziny 19:30, by ukrócić bojkot "Dziennika Telewizyjnego" w Świdniku.

18 lutego 1982 r. - W warszawskim tramwaju członkowie organizacji Siły Zbrojne Polski Podziemnej, Robert Chechłacz i Tomasz Łupanow, próbowali rozbroić milicjanta st. sierżanta Zdzisława Karosa. W wyniku szamotaniny funkcjonariusz MO został postrzelony. Pięć dni później zmarł w szpitalu. Władze wykorzystały następnie ten incydent, by wykazać, że "Solidarność" działa jak organizacja terrorystyczna.

1 marca 1982 r. - Po raz pierwszy od wprowadzenia stanu wojennego do Moskwy pojechała oficjalna delegacja państwowa. Podczas spotkania władze ZSRR zapewniły o poparciu i zrozumieniu poczynań polskich towarzyszy.

1 marca 1982 r. - Zniesiono ograniczenie podróżowania w całej Polsce.

Szef MSW generał Czesław Kiszczak oficjalnie poinformował, że od 13 grudnia 1981 r. do 26 lutego 1982 r. internowano w sumie 6,6 tys. osób.

20 marca 1982 r. - Zlikwidowano Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich. Rozpoczęła się weryfikacja dziennikarzy. W miejsce zlikwidowanego SDP powołano marionetkowe, przychylne władze Stowarzyszenia Dziennikarzy PRL.

12 kwietnia 1982 r. - Po wcześniejszej akcji ulotkowej, w Warszawie podziemne Radio "Solidarność" nadało swoją pierwszą audycję. Kierownikiem rozgłośni był Zbigniew Romaszewski.

22 kwietnia 1982 r. - Powstała Tymczasowa Komisja Koordynacyjna NSZZ "Solidarność". W jej skład weszli Zbigniew Bujak (Mazowsze), Władysław Hardek (Małopolska), Władysław Frasyniuk (Dolny Śląsk), Bogdan Lis (Gdańsk). Priorytetowymi zadaniami, jakie postawili przed sobą jej członkowie były działania na rzecz zniesienia stanu wojennego, uwolnienie aresztowanych i legalizacja związku.

30 kwietnia 1982 r. - Zniesiono godzinę milicyjną. Władze zwolniły około tysiąca internowanych.

1 maja 1982 r. - W wielu miastach całej Polski odbyły się tak zwane kontrpochody, nazwane tak na znak protestu wobec oficjalnych obchodów święta pracy. Przeciwko demonstrantom wysłano oddziały ZOMO.

3 maja 1982 r. - W rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja, święta, które w PRL nie było oficjalnie obchodzone, na ulicach polskich miast pojawiły się tysiące "Solidarności". Trzy osoby zginęły po interwencjach ZOMO.

21 lipca 1982 r. - W przededniu święta PRL z aresztów zwolniono wszystkie internowane kobiety. W sumie 314 osobom udzielono "urlopów".

31 sierpnia 1982 r. - W drugą rocznicę podpisania Porozumień Sierpniowych w wielu miastach wybuchły uliczne demonstracje. W Lubinie od strzałów milicji zginęło dwóch uczestników protestów, trzeci, ciężko ranny po kilku dniach zmarł w szpitalu.

Podczas zamieszek w Gdańsku od wybuchu petardy zginęła jedna osoba, we Wrocławiu postrzelony został jeden z protestujących. Kilka dni później zmarł w szpitalu.

Podczas demonstracji w całej Polsce zatrzymano w sumie ponad 5 tys. osób. Ponad tys. stanęło przed kolegiami ds. wykroczeń. 126 osób stanęło przed sądem, 189 internowano.

8 października 1982 r. - Sejm uchwalił ustawę o związkach zawodowych. Na jej mocy rozwiązano wszystkie związki, które powstały przed 13 grudnia 1981 roku. W praktyce oznaczało to również likwidację prawną NSZZ "Solidarność". Uchwalona ustawa dotyczyła również rolników, którym zakazano jakiejkolwiek formy zrzeszania się.

9 października 1982 r. - Po delegalizacji "Solidarności" USA zaostrzyły sankcje wobec Polski. Amerykański rząd zdecydował o zawieszeniu wobec PRL klauzuli najwyższego uprzywilejowania w handlu.

13 października 1982 r. - Podczas demonstracji w krakowskiej Nowej Hucie przeciwko delegalizacji związku od kul milicjanta zginął 20-letni demonstrant. Podobne protesty w Gdańsku i Wrocławiu zostały brutalnie stłumione przez ZOMO. Do aresztów trafiło w sumie 135 osób.

10 listopada 1982 r. - Lech Wałęsa został zwolniony z internowania.

18 grudnia 1982 r. - Sejm przyjął ustawę o "szczególnej regulacji prawnej w okresie zawieszenia stanu wojennego". Na jej mocy utrzymano represyjne ustawodawstwo stanu wojennego.

19 grudnia 1982 r. - Rada Państwa uchwaliła zawieszenie stanu wojennego od 31 grudnia 1982 roku.

14 maja 1983 r. - Zmarł 18-letni Grzegorz Przemyk, skatowany dwa dni wcześniej na komisariacie milicji na warszawskiej Starówce. W sfingowanym procesie o pobicie chłopaka oskarżono załogę karetki pogotowia, która udzielała pomocy 18-latkowi. 19 maja pogrzeb Przemyka, syna opozycyjnej działaczki Barbary Sadowskiej, przerodził się w wielką demonstrację.

16 czerwca 1983 r. - Rozpoczęła się druga pielgrzymka Jana Pawła II do Polski. Papież na warszawskim Okęciu ucałował ziemię i powiedział: Uważam, że powinienem być z mymi rodakami w tym wzniosłym, a zarazem trudnym momencie dziejów Polski (...). Pokój Tobie, Polsko, Ojczyzno moja!.

W Belwederze Jan Paweł II spotkał się z Wojciechem Jaruzelskim. Oznajmił, że przyjechał, aby w chwili trudnej być z narodem. Nie przestaję ufać - mówił - że zapowiedziana wielokrotnie odnowa społeczna, według zasad wypracowanych w takim trudzie w przełomowych dniach sierpnia 1980 roku i zawarta w porozumieniach, dojdzie stopniowo do skutku - zaznaczył.

Pierwszego dnia pielgrzymki, w katedrze św. Jana papież podkreślił, że Opatrzność Boża oszczędziła prymasowi Wyszyńskiemu bolesnych wydarzeń, które wiążą się z datą 13 grudnia 1981 roku. Po tych słowach tłum na placu Zamkowym w Warszawie zaczął skandować: "Solidarność!!!, Solidarność!!!".

W trakcie wizyty Jan Paweł II odwiedził Warszawę, Częstochowę, Poznań, Katowice, Wrocław i Kraków.

22 lipca 1983 r. - Po 586 dniach stan wojenny został formalnie zniesiony. Zlikwidowano Wojskową Radę Ocalenia Narodowego i ogłoszono amnestię dla więźniów politycznych.