Nadchodzi "Nobel Calling". W poniedziałek poznamy pierwszego laureata

Nagrody Nobla powstały po śmierci szwedzkiego biznesmena i wynalazcy Alfreda Nobla, który zostawił po sobie fortunę. W testamencie Nobel przeznaczył większość swojego majątku na ustanowienie nagród z fizyki, chemii, fizjologii lub medycyny, literatury oraz działań na rzecz pokoju na świecie. Według jego ostatniej woli nagrody powinny zostać przyznane "tym, którzy w poprzednim roku przynieśli największe korzyści ludzkości".

Pierwsza nagroda Nobla została przyznana w 1901 r.  Od tego czasu komitety złożone z naukowców i autorytetów na podstawie nadesłanych nominacji decydują, kto zostanie wyróżniony.

Nominacje są silnie strzeżonym sekretem. Dokumenty na ten temat zostają odtajnione dopiero 50 lat później.

Tydzień przyznawania nagród w Sztokholmie jest nazywany "Nobel Calling" i zaczyna się już w najbliższy poniedziałek. W tym czasie w Muzeum Nagrody Nobla przygotowano specjalny program dla zwiedzających, a ośrodki naukowe otwierają swoje laboratoria.

W tym roku ogłoszenie laureatów rozpocznie się od wydania werdyktu w dziedzinie medycyny lub fizjologii przez szwedzki Instytut Karolinska. We wtorek poznamy laureata z fizyki, a w środę z chemii, których ogłosi Komitet Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk.

Natomiast w czwartek Akademia Szwedzka przyzna Nagrodę Nobla z literatury. Stanie się to na Starym Mieście w Sztokholmie w Sali Starej Giełdy, czyli w siedzibie Akademii. Decyzję, z krótkim uzasadnieniem w kilku językach, czasem także w języku noblisty, ujawni Mats Malm sekretarz instytucji.

W piątek pięcioosobowy Norweski Komitet Noblowski ogłosi laureata Pokojowej Nagrody Nobla. Tradycyjnie odbędzie się to w stolicy Norwegii - Oslo. W tym roku zarejestrowano 286 kandydatur - 197 osób i 89 organizacji.

W kolejny poniedziałek, 14 października zostanie przyznana Nagroda Banku Szwecji im. Alfreda Nobla, potocznie nazywana Nagrodą Nobla w dziedzinie ekonomii. Ze względu, że ekonomia nie została wymieniona w testamencie Nobla, przyznawany od 1969 r. laur formalnie nazywa się inaczej. Jest to jedyna nagroda finansowana z funduszy szwedzkiego banku centralnego.

Laureaci na kilka minut przed oficjalnym ogłoszeniem noblistów dowiadują się o swojej wygranej telefonicznie. Z reguły telefony przychodzą niespodziewanie i zastają laureatów w różnych sytuacjach i miejscach.

W 2010 r. Martin Chalfie został laureatem Nagrody Nobla z chemii. Kiedy zadzwonił telefon ze Sztokholmu Chalfie spał. Biolog opowiedział później, jak dowiedział się, że został noblistą.

To trochę śmieszna historia. Obudziłem się dziesięć po szóstej i zdałem sobie sprawę, że musieli przyznać nagrodę z chemii, powiedziałem wtedy: "Okej, jaki głupiec tym razem dostał nagrodę?". Otworzyłem więc laptopa, wszedłem na stronę nagród i dowiedziałem się, że to ja jestem tym głupcem - powiedział w rozmowie z Adamem Smithem.

Elizabeth Blackburn telefon obudził w środku nocy, a do Olgi Tokarczuk zadzwoniono, gdy pisarka jechała samochodem na targi książki w Niemczech.

Lekarze Barry Marshall i Robin Warren o zwycięstwie w dziedzinie medycyny lub fizjologii dowiedzieli się, kiedy byli w australijskim pubie. Szwajcarski chemik Richard Ernst dowiedział się, że został laureatem podczas lotu do Nowego Jorku. "Pilot podszedł do mnie i powiedział, że wygrałem" - powiedział potem w jednym z wywiadów.

Ceremonia wręczenia nagród odbędzie się, jak co roku 10 grudnia - w rocznicę śmierci Alfreda Nobla.

Werdykty będą transmitowane na żywo na oficjalnej stronie internetowej prowadzonej przez Fundację Noblowską oraz na kanałach w mediach społecznościowych instytucji.