Polskie prawo daje władzy narzędzia do ogłoszenia trzech rodzajów stanu nadzwyczajnego. Stan wojenny, stan wyjątkowy i stan klęski żywiołowej. W obecnej sytuacji pod uwagę mogą być brane dwa ostatnie.
Stan wyjątkowy może zostać wprowadzony w sytuacji szczególnego zagrożenia ustroju państwa, a także bezpieczeństwa obywateli czy porządku publicznego. Stan wyjątkowy wprowadza w kraju prezydent, może też to zrobić na wniosek rady ministrów.
Stan wyjątkowy może zostać wprowadzony na czas nie dłuższy niż 90 dni. W rozporządzeniu, które go wprowadza, głowa państwa określa rodzaje ograniczenia wolności i praw obywatelskich oraz człowieka.
Co ważne, prezydent może też znieść stan wyjątkowy wcześniej niż wyznaczona data, jeżeli funkcjonowanie państwa zostanie normalnie przywrócone.
SPRAWDŹ: Stan klęski żywiołowej. Co oznacza?
W czasie stanu wyjątkowego kontrolę nad administracją sprawuje premier lub odpowiedni wojewoda.
Mogą zostać ograniczone prawa człowieka i prawa obywatelskie. Może zostać zawieszone m.in.:
- prawo do organizowania i przeprowadzania zgromadzeń
- prawo do przeprowadzania imprez masowych
- prawo do przeprowadzania strajków
W tym czasie może też dojść do odosobnienia osoby pełnoletniej, która swoją działalnością może zagrażać ustrojowi państwa, bezpieczeństwu lub porządkowi publicznemu.
Może też być obowiązek posiadania przy sobie dokumentu tożsamości, a także może zostać wprowadzony nakaz lub zakaz przebywania w określonym miejscu i czasie. Może też być wprowadzona cenzura mediów, kontrola zawartości przesyłek pocztowych, kontrola korespondencji czy rozmów telefonicznych.
W tym okresie mogą zostać wprowadzone ograniczenia wolności i praw człowieka w zakresie:
- dostępu do określonych towarów i swobodnego uzgadniania cen
- prowadzenia określonej działalności gospodarczej
- prowadzenia edukacji
- obrotu pieniędzmi
- transportu drogowego, kolejowego i lotniczego
- funkcjonowania systemu łączności
- prawa do posiadania broni palnej
- dostępu do informacji publicznej
W czasie stanu wyjątkowego aresztem lub grzywną może być karane np. organizowanie zgromadzeń, imprez masowych i strajków i złamanie rozporządzeń władz w sprawie koronawirusa.
Jak wspomniał w piątek 13 marca prezydent Andrzej Duda, w tej chwili nie jest rozważane w Polsce wprowadzenie stanu wyjątkowego.