Jeśli uzyskaliśmy dochody z pracy wykonywanej za granicą, w większości przypadków musimy rozliczyć się z nich zarówno w Polsce, jak i w kraju, w którym pracowaliśmy. Trzeba o tym pamiętać szczególnie teraz, gdy wiele osób mieszkających w naszym kraju znalazło zatrudnienie za granicą.
Opodatkowanie dochodów z pracy wykonywanej za granicą podlega regulacjom zawartym w dwustronnych umowach w sprawie unikania podwójnego opodatkowania. Zgodnie z generalną zasadą obowiązującą w takich dokumentach, wynagrodzenie z tytułu pracy wykonywanej przez osobę mającą miejsce zamieszkania w jednym z umawiających się państw podlega opodatkowaniu tylko w tym państwie, chyba że praca wykonywana jest w drugim państwie. W takim przypadku dochód może być opodatkowany zarówno w państwie miejsca zamieszkania, jak i w państwie, w którym wykonywano pracę.
Od tej ogólnej zasady umowy przewidują wyjątek, zgodnie z którym wynagrodzenie za pracę najemną wykonywaną w drugim państwie może być opodatkowane tylko w państwie zamieszkania osoby uzyskującej wynagrodzenie.
Będzie tak wtedy, gdy spełnione zostaną trzy warunki:
- odbiorca wynagrodzenia przebywa w drugim państwie nie dłużej niż przez określony czas (najczęściej jest to 183 dni w ciągu kolejnych 12 miesięcy)
- wynagrodzenie jest ponoszone przez pracodawcę lub w imieniu pracodawcy, który nie ma miejsca zamieszkania lub siedziby w drugim państwie
o wynagrodzenie nie jest ponoszone przez zakład lub stałą placówkę, którą pracodawca posiada w drugim państwie
Niespełnienie któregokolwiek z tych warunków oznacza, że otrzymane wynagrodzenie może być opodatkowane zarówno w państwie, w którym praca jest wykonywana, jak i w państwie, w którym mieszka osoba uzyskująca wynagrodzenie.
W takim przypadku, jeżeli osoba mająca miejsce zamieszkania w Polsce uzyskuje dochody z tytułu pracy najemnej wykonywanej za granicą, które mogą być również opodatkowane w drugim państwie, podwójnemu opodatkowaniu tego dochodu zapobiega się poprzez zastosowanie właściwej metody unikania podwójnego opodatkowania określonej w stosownej umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania.
W zawartych przez Polskę umowach występują dwie metody unikania podwójnego opodatkowania:
- metoda wyłączenia z progresją,
- metoda proporcjonalnego odliczenia.
Metoda wyłączenia z progresją
Metoda wyłączenia z progresją oznacza, że w Polsce wyłącza się z podstawy opodatkowania dochód osiągnięty za granicą. Dla ustalenia stawki podatku od pozostałego dochodu stosuje się stawkę podatku właściwą dla całego dochodu (tzn. łącznie z dochodem osiągniętym za granicą).
Przy zastosowaniu metody wyłączenia z progresją podatnik ma obowiązek składania zeznania rocznego, jeżeli:
- osiągnie inne dochody podlegające opodatkowaniu w Polsce według skali podatkowej,
- będzie chciał złożyć zeznanie łącznie z małżonkiem lub opodatkować dochody w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci.
Metoda odliczenia proporcjonalnego
Te metodę stosuje się w sytuacji, gdy dochód został uzyskany w państwie, z którym Polska nie zawarła umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania. Oznacza ona, że dochód osiągany za granicą jest opodatkowany w Polsce, ale od należnego podatku odlicza się podatek zapłacony za granicą. Odliczenie to możliwe jest tylko do wysokości podatku przypadającego proporcjonalnie na dochód uzyskany w obcym państwie.
Przy zastosowaniu metody odliczenia proporcjonalnego obowiązek wykazania w zeznaniu rocznym dochodu uzyskanego za granicą istnieje bez względu na to, czy oprócz dochodów z zagranicy podatnik uzyskał inne dochody opodatkowane w Polsce według skali podatkowej. Jeżeli podatnik przebywa czasowo za granicą i osiąga dochody z wykonywanej tam pracy bez pośrednictwa płatnika, to ma dodatkowo obowiązek wpłacenia zaliczki na podatek dochodowy w wysokości 18% tych dochodów w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym wrócił do kraju.
Sposób obliczania dochodu do opodatkowania jest taki sam bez względu na kraj, w którym pracowaliśmy i zastosowaną metodę zapobiegania podwójnemu opodatkowaniu.
Przychód osiągnięty za granicą należy pomniejszyć za każdy dzień pobytu za granicą, w którym podatnik pozostawał w stosunku służbowym, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczym stosunku pracy o kwotę odpowiadającą 30% równowartości diety z tytułu podróży służbowej za granicą. Wysokość diety uzależniona jest od docelowego kraju podróży. Kwoty diet określone są w rozporządzeniu MinistraPracy i Polityki Społecznej w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju.
Pomniejszone o diety z tytułu podróży służbowej przychody przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu.
Kwoty uprawniające do odliczenia od dochodu, podstawy obliczenia podatku lub obniżenia podatku, wydatki oraz podatek, wyrażone w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia wydatku lub zapłaty podatku.
Odliczenia od dochodu
Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych dochód ulega obniżeniu o kwotę potrąconych bądź zapłaconych składek na ubezpieczenia społeczne określonych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych. Odliczeniu podlegają również składki zapłacone do zagranicznych systemów ubezpieczeń społecznych w krajach członkowskich UE lub w innym państwie należącym do EOG (Europejski Obszar Gospodarczy).
Jeżeli w zeznaniu rocznym podatnik wykaże dochód do opodatkowania, może skorzystać również z odliczeń:
- darowizn,
- wydatków rehabilitacyjnych,
- wydatków na internet
Odliczenia od podatku
Podatek dochodowy w pierwszej kolejności ulega obniżeniu o kwotę pobranej bądź opłaconej składki na ubezpieczenie zdrowotne. Odliczenie to nie może jednak przekroczyć 7,75% podstawy wymiaru składki.
Ponadto od podatku dochodowego podatnik ma prawo odliczyć np.:
- wydatki na systematyczne oszczędzanie w kasie mieszkaniowej
- ulgę na dzieci
- 1 procent na organizację pożytku publicznego
Uzyskując dochody z tytułu pracy najemnej wykonywanej za granicą trzeba złożyć PIT -36. W przypadku gdy podatnik przebywa za granicą, wypełnione zeznanie podatkowe można złożyć w polskim urzędzie konsularnym przed upływem terminu do złożenia zeznania podatkowego. Można je także przesłać właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego pocztą, najlepiej za zwrotnym potwierdzeniem odbioru.
Zeznanie można także wysłać za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Dane adresowe organów podatkowych oraz numery rachunków są dostępne na stronie internetowej Ministerstwa Finansów.
Załącznikiem do powyższego zeznania podatkowego jest w szczególności formularz PIT /ZG oraz PIT /O. W załączniku PIT /ZG podatnik wykazuje dochody z tytułu działalności wykonywanej za oraz podatek zapłacony za granicą. Załącznik składa się odrębnie dla każdego państwa uzyskania dochodu. Natomiast w załączniku PIT /O podatnik wykazuje ulgi, które mu przysługują.