Podatek dochodowy jest podatkiem osobistym, co oznacza, że podatnikiem jest każda osoba fizyczna osiągająca dochód. Zasada ta ma również zastosowanie do małżonków, chyba że wystąpią oni z wnioskiem o łączne opodatkowanie ich dochodów, lub zdecydują się na rozliczenie z fiskusem osobno.
Preferencyjny sposób opodatkowania ma zastosowanie także do małżonków, z których jeden podlega w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, a drugi ma miejsce zamieszkania w innym niż Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej, państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) albo w Konfederacji Szwajcarskiej, lub też każde z małżonków ma miejsce zamieszkania w tych krajach, pod warunkiem, że małżonkowie osiągną w Polsce przychody w wysokości stanowiącej co najmniej 75 procent całkowitego przychodu uzyskanego w danym roku podatkowym i udokumentowali certyfikatem rezydencji miejsce zamieszkania dla celów podatkowych. Łączne opodatkowanie dochodów małżonków jest także możliwe po śmierci jednego z nich. podlega to jednak odpowiednim przepisom.
Małżonkowie nie mogą jednak skorzystać z tej preferencji, gdy chociażby do jednego z nich miały zastosowanie przepisy ustawy ryczałtowej, lub przepisy art. 30c ustawy (19 procentowy podatek płacony przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą albo działy specjalne produkcji rolnej, gdy dochody ustalają na podstawie prowadzonych ksiąg) lub przepisy ustawy o podatku tonażowym.
Jeżeli jeden z małżonków (małżonkowie) od przychodów z tytułu umów najmu lub innych umów o podobnym charakterze opłaca ryczałt od przychodów ewidencjonowanych i jednocześnie nie korzysta (nie korzystają) z opodatkowania przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej lub z działów specjalnych produkcji rolnej na zasadach określonych w art. 30c ustawy albo w ustawie ryczałtowej albo w ustawie o podatku tonażowym - może opodatkować się łącznie z małżonkiem.
Należy także pamiętać, że osoby samotnie wychowujące dzieci również mogą opodatkować swój dochód na preferencyjnych zasadach (art. 6 ust. 4 i 4a ustawy).
W przypadku osoby samotnie wychowującej dzieci preferencja polega na tym, że podatek określa się w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dziecko.
Za osobę samotnie wychowującą dzieci uważa się jednego z rodziców albo opiekuna prawnego dziecka, jeżeli osoba ta jest panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której sąd orzekł separację. Osobą samotnie wychowującą dziecko jest także osoba pozostająca w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.
Możliwość taka istnieje w przypadku wychowania dzieci, które:
- są małoletnie,
- otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną - bez względu na ich wiek,
- uczą się - do ukończenia 25 roku życia, jeżeli dzieci te w roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b w łącznej wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek oraz stawki podatku, określonych w pierwszym przedziale skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1 (kwota ta wynosi 3.089 zł /556,02 zł : 18/), z wyjątkiem renty rodzinnej.
Przy czym preferencyjny sposób opodatkowania ma zastosowanie również do osób, które nie mają w Polsce miejsca zamieszkania, samotnie wychowujących dzieci, jeśli łącznie spełniają następujące warunki:
- 75 procent ich przychodów będzie uzyskane w Polsce i że będą oni rezydentami podatkowymi dowolnego państwa EOG lub Konfederacji Szwajcarii, udokumentują certyfikatem rezydencji miejsce zamieszkania dla celów podatkowych.
- na osobach fizycznych mających miejsce zamieszkania na terytorium Polski ciąży nieograniczony obowiązek podatkowy. Oznacza to, że osoby te podlegają obowiązkowi podatkowemu w Polsce od całości uzyskanych dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów.
Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Polski Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:
- posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
- przebywa na terytorium Polski dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.
Osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Polski miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy).
Za dochody (przychody) osiągane na terytorium Polski uważa się w szczególności dochody (przychody) z:
1. pracy wykonywanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia,
2. działalności wykonywanej osobiście na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia,
3. działalności gospodarczej prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
4. położonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieruchomości, w tym ze sprzedaży takiej nieruchomości.