W 2007 roku Instytut Pamięci Narodowej skierował do sądu akt oskarżenia przeciwko autorom stanu wojennego - objął nim w sumie dziewięć osób. Chodziło o członków Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego, utworzonej w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku, i członków Rady Państwa. Część oskarżonych nie doczekała jednak wyroku.

REKLAMA

Głównymi oskarżonymi w procesie byli generał Wojciech Jaruzelski, generał Czesław Kiszczak i Stanisław Kania.

Wojciech Jaruzelski

Urodził się 6 lipca 1923 roku w Kurowie na Lubelszczyźnie. Ukończył szkołę oficerską w Riazaniu, a później, już w Polsce Ludowej, Wyższą Szkołę Piechoty i Akademię Sztabu Generalnego. Od stopnia chorążego w 1943 roku doszedł do stopnia generała armii w 1973 roku.

W 1960 roku Jaruzelski został mianowany szefem Głównego Zarządu Politycznego Wojska Polskiego, a pięć lat później był już szefem Sztabu Generalnego WP.

Do Polskiej Partii Robotniczej wstąpił dwa lata po zakończeniu II wojny światowej. Od 1964 roku był członkiem Komitetu Centralnego PZPR, a w październiku 1981 roku został wybrany I sekretarzem KC PZPR.

W latach 1968-1983 Jaruzelski zasiadał w fotelu ministra obrony narodowej. Podległe mu oddziały Ludowego Wojska Polskiego brały udział w inwazji sił Układu Warszawskiego na Czechosłowację w sierpniu 1968 roku. W grudniu 1970 roku Jaruzelski nadzorował tłumienie protestów robotników na Wybrzeżu.

13 grudnia 1981 roku Jaruzelski ogłosił wprowadzenie stanu wojennego i stanął na czele Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego. W procesie autorów stanu wojennego usłyszał zarzut kierowania "związkiem przestępczym o charakterze zbrojnym", za co grozi do 10 lat więzienia, i podżegania członków Rady Państwa do przekroczenia uprawnień. Od sierpnia tego roku proces toczy się bez udziału generała. Jego sprawę z powodu złego stanu zdrowia oskarżonego sąd wyłączył z postępowania i zawiesił.

W latach 1961-1989 Jaruzelski był posłem na Sejm PRL. Od 1985 roku kierował Radą Państwa, która działała do lipca 1989 roku. Wtedy to Jaruzelski został prezydentem PRL, a 31 grudnia 1989 roku przewagą jednego głosu został wybrany przez Zgromadzenie Narodowe prezydentem RP. Jego kadencja wygasła blisko rok później, z chwilą objęcia urzędu przez Lecha Wałęsę.

W lipcu 2011 roku warszawski Sąd Okręgowy zawiesił proces generała Wojciecha Jaruzelskiego, oskarżonego o wprowadzenie w 1981 roku stanu wojennego. Powodem był zły stan zdrowia generała, u którego zdiagnozowano nowotwór. Sąd uznał jednak, że Wojciech Jaruzelski, Czesław Kiszczak, Florian Siwicki i Tadeusz Tuczapski stanowili związek przestępczy o charakterze zbrojnym, który przygotował i z zaskoczenia doprowadził do nielegalnego wprowadzenia stanu wojennego w PRL. Sąd wskazał, że dekrety i uchwała o wprowadzeniu stanu wojennego podjęta przez Radę Państwa 12 grudnia 1981 r. były nielegalne.

Jaruzelski zmarł 25 maja 2014 roku.

Czesław Kiszczak

Urodził się 19 października 1925 roku w małopolskich Roczynach.

W 1945 roku wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej, później należał do PZPR. W latach 1986-1990 był członkiem Biura Politycznego Komitetu Centralnego PZPR.

Karierę w wojsku Kiszczak rozpoczął po zakończeniu II wojny światowej. Służył w kontrwywiadzie wojskowym i Wojskowej Służbie Wewnętrznej. W 1978 roku został mianowany zastępcą szefa Sztabu Generalnego WP, a rok później stanął na czele Wojskowej Służby Wewnętrznej. W latach 1981-1990 pełnił funkcję ministra spraw wewnętrznych. W rządzie Tadeusza Mazowieckiego został wicepremierem. Ustąpił w lipcu 1990 roku.

Brał udział w przygotowaniach do wprowadzenia stanu wojennego, później należał do Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego.W procesie autorów stanu wojennego miał zarzut udziału w "związku przestępczym o charakterze zbrojnym", za co grozi do ośmiu lat więzienia.

12 stycznia 2012 r. Sąd Okręgowy w Warszawie uznał Czesława Kiszczaka za winnego i skazał go na 4 lata pozbawienia wolności, a na podstawie ustawy o amnestii karę złagodził do 2 lat i zawiesił jej wykonanie na okres próby 5 lat.

Czesław Kiszczak zmarł 5 listopada 2015 roku.

Stanisław Kania

Urodził się 8 marca 1927 roku we wsi Wrocanka na Podkarpaciu.

Po II wojnie światowej działał w Polskiej Partii Robotniczej, później w PZPR. W latach 50. pracował w Związku Młodzieży Polskiej. Od 1968 do 1986 roku należał do Komitetu Centralnego PZPR. Na początku lat 80. krótko pełnił funkcję I sekretarza.

Przez 17 lat był posłem na Sejm PRL. W latach 1982-1985 należał do Rady Państwa.

W procesie autorów stanu wojennego Kania - podobnie jak Kiszczak - odpowiadał za udział w "związku przestępczym o charakterze zbrojnym", który - według IPN - przygotowywał na najwyższych szczeblach władzy PRL stan wojenny. Sąd uniewinnił jednak Kanię, bo były I sekretarz KC PZPR Stanisław Kania konsekwentnie opowiadał się za politycznym rozwiązaniem sytuacji w kraju i nie zaakceptował rozwiązań siłowych.

Stanisław Kania zmarł 3 marca 2020 roku.

Eugenia Kempara

Urodziła się 29 września 1929 w Księżynie na Białostocczyźnie.

Do PZPR należała od 1949 roku. Na początku lat 80. należała do Komitetu Centralnego partii. W latach 1976-1985 była członkiem Rady Państwa, a także posłanką na Sejm PRL.

W procesie autorów stanu wojennego Kempara miała zarzut przekroczenia uprawnień przez głosowanie za dekretami o stanie wojennym. W jej przypadku IPN wniósł o umorzenie postępowania z powodu przedawnienia karalności jej czynu - ale z jednoczesnym uznaniem jej winy.

Emil Kołodziej

Urodził się 2 stycznia 1917 roku we wsi Futoma na Podkarpaciu.

Od lat 30. działał w Stronnictwie Ludowym, a później w Zjednoczonym Stronnictwie Ludowym.

Przez 20 lat był posłem na Sejm. Od 1957 roku przez 12 lat pełnił funkcję podsekretarza stanu w Ministerstwie Handlu Wewnętrznego, od 1971 roku przez dziewięć lat był ministrem przemysłu spożywczego i skupu. W latach 1980-1985 należał do Rady Państwa.

Sąd Okręgowy w Warszawie uznał, że Kołodziej jest winny przekroczenia uprawnień przez głosowanie za uchwaleniem przez Radę Państwa dekretów o stanie wojennym. Jego proces umorzono tylko z powodu przedawnienia karalności. Był to pierwszy wyrok sądu karnego w sprawie wprowadzenia stanu wojennego.

Emil Kołodziej zmarł 23 czerwca 2014 roku.

Florian Siwicki

W Ludowym Wojsku Polskim służył od 1943 roku. W 1968 roku podczas operacji "Dunaj" (taki kryptonim nadano interwencji członków Układu Warszawskiego w Czechosłowacji) dowodził 2 Armią. Pod swoim dowództwem miał 18,5 tysiąca żołnierzy.

W latach 1973-1983 pełnił funkcję szefa Sztabu Generalnego i wiceministra obrony narodowej. Później przez siedem lat kierował resortem. W stanie wojennym należał do Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego.

Działał w PPR i PZPR. Przez trzynaście lat był posłem na Sejm PRL.

Sąd wskazał, że razem z Wojciechem Jaruzelskim, Czesławem Kiszczakiem i Tadeuszem Tuczapskim stanowił związek przestępczy o charakterze zbrojnym, który przygotował i z zaskoczenia doprowadził do nielegalnego wprowadzenia stanu wojennego w PRL.

Florian Siwicki zmarł 11 marca 2013 roku.

Tadeusz Skóra

W grudniu 1981 roku był wiceministrem sprawiedliwości. W procesie autorów stanu wojennego został oskarżony o podżeganie członków Rady Państwa do złamania konstytucji. W 2008 roku jego sprawa została wyłączona z głównego procesu, bo Skórę chronił immunitet sędziego w stanie spoczynku.

Tadeusz Skóra zmarł 25 listopada 2014 roku.


Tadeusz Tuczapski

Urodził się 23 września 1922 roku we Lwowie. Karierę w wojsku rozpoczął w 1944 roku, wstępując do Oficerskiej Szkoły Artylerii w Chełmie Lubelskim. W czasie II wojny światowej i po niej służył w jednostkach artyleryjskich. W wieku zaledwie 35 lat został awansowany do stopnia generała brygady. Stanął wtedy na czele sztabu Szefostwa Artylerii Wojska Polskiego. W latach 1962-1965 pełnił funkcję zastępcy Szefa Sztabu Generalnego.

W 1968 roku Tuczapski objął stanowisko wiceministra obrony narodowej i tę funkcję sprawował przez 19 lat. Poza tym od 1971 do 1987 roku był Głównym Inspektorem Obrony Terytorialnej, szefem Obrony Cywilnej Kraju i sekretarzem Komitetu Obrony Kraju. W związku z tym ostatnim stanowiskiem nadzorował prace nad przygotowaniem aktów prawnych wprowadzających stan wojenny. Później należał Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego.

Zmarł w trakcie procesu, 10 kwietnia 2009 roku w Warszawie.

Krystyna Marszałek-Młyńczyk

Urodziła się 9 kwietnia 1930 roku w Białymstoku.

Przygodę z polityką rozpoczęła w 1959 roku, wstępując do Stronnictwa Demokratycznego. Od 1965 roku przez 20 lat sprawowała mandat poselski. Przez cztery lata, od 1986 do 1990 roku, była podsekretarzem stanu w Ministerstwie Kultury i Sztuki.

W latach 1980-1983 zasiadała w Radzie Państwa. W procesie autorów stanu wojennego została oskarżona o przekroczenie uprawnień.

Zmarła 22 grudnia 2007 roku.