Poznaliśmy już rezultat niedzielnego głosowania w wyborach parlamentarnych 2023. Nie oznacza to jednak końca zmagań polityków i Państwowej Komisji Wyborczej. Wyborcy mogą złożyć protest wyborczy, jednak o tym, kiedy będą mogli to zrobić, decyduje data w Dzienniku Ustaw.
Państwowa Komisja Wyborcza ogłosiła oficjalne wyniki wyborów do Sejmu i Senatu we wtorek. Teraz muszą one zostać ogłoszone w Dzienniku Ustaw.
Jak wynika z przepisów, protesty wyborcze wnosi się do Sądu Najwyższego na piśmie w terminie siedmiu dni od dnia ogłoszenia wyników wyborów przez Państwową Komisję Wyborczą w Dzienniku Ustaw. Nie ma możliwości skutecznego złożenia protestu przed ogłoszeniem wyników wyborów.
Jednym ze sposobów wniesienia protestu wyborczego jest bezpośrednie złożenie go w Sądzie Najwyższym. Należy zrobić to w Punkcie Obsługi Interesantów stanowisko 0N39 przy pl. Krasińskich 2/4/6 od poniedziałku do piątku w godzinach 8.30-15.30. Na czas składania protestów Sąd Najwyższy wprowadził specjalne udogodnienia dla osób ze szczególnymi potrzebami.
Protest wyborczy można nadać też w polskiej placówce pocztowej. Możliwe jest wysłanie protestu u innego operatora. Musi on jednak wpłynąć do Sądu Najwyższego przed upływem siedmiu dni od ogłoszenia wyników wyborów w Dzienniku Ustaw.
Z kolei wyborcy przebywający za granicą lub na polskim statku morskim mogą złożyć protest odpowiednio właściwemu terytorialnie konsulowi lub kapitanowi statku. Należy wówczas dołączyć do protestu zawiadomienie o ustanowieniu swojego pełnomocnika zamieszkałego w kraju lub pełnomocnika do doręczeń zamieszkałego w kraju. Protest nadany do konsula wysłany pocztą zagraniczną lub kurierem musi wpłynąć do urzędu konsularnego przed upływem terminu do wniesienia protestu.
Prawo wniesienia protestu wyborczego przysługuje wyborcy, pełnomocnikowi wyborczemu oraz przewodniczącemu właściwej komisji wyborczej. Protest musi być wniesiony na piśmie. Niedopuszczalne jest wniesienie protestu wyborczego innej w formie np. przez faks, e-mailem, przez ePUAP.
Aby protest wyborczy został rozpoznany należy spełnić wymogi formalne określone w Kodeksie wyborczym. Protest musi też spełniać ogólne warunki pisma procesowego określone w Kodeksie postępowania cywilnego.
Protest wyborczy musi spełnić pewne normy formalne. W szczególności chodzi o:
- oznaczenie podmiotu wnoszącego protest z podaniem jego adresu i numeru PESEL;
- oznaczenie, w którym z obwodów do głosowania na obszarze danego okręgu wyborczego w spisie wyborców było umieszczone imię i nazwisko wnoszącego protest;
- oznaczenie pełnomocnika wraz ze wskazaniem jego adresu (do protestu należy dołączyć dokument pełnomocnictwa);
- wniosek o stwierdzenie nieważności wyborów/wyborów w danym okręgu wyborczym/wyboru posła/wyboru senatora;
- zarzuty;
- przedstawienie lub wskazanie dowodów, na których oparto zarzuty;
- uzasadnienie zarzutów;
- własnoręczny podpis skarżącego lub jego pełnomocnika.
SN może pozostawić protest bez dalszego biegu, co oznacza, że protest z przyczyn formalnych nie może zostać rozpoznany merytorycznie. Chodzi o sytuacje gdy protest wniesiony zostanie przez osobę do tego nieuprawnioną lub nie spełnia warunków formalnych. Bez dalszego biegu SN pozostawia też protest dotyczący sprawy, co do której Kodeks wyborczy przewiduje możliwość wniesienia przed dniem głosowania skargi lub odwołania do sądu lub do Państwowej Komisji Wyborczej.
Jeżeli protest spełnia warunki formalne, to SN wydaje postanowienie w jego sprawie. Sąd może uznać, że protest jest niezasadny lub zasadny. W tym drugim przypadku Sąd Najwyższy wskazuje, czy stwierdzone nieprawidłowości miały wpływ na wynik wyborów.
Po rozpoznaniu wszystkich protestów wyborczych cały skład Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN, na podstawie sprawozdania PKW z wyborów i opinii trójkowych składów co poszczególnych protestów rozstrzyga o ważności wyborów. Uchwałę w tej sprawie SN wydaje nie później niż 90 dniu po dniu wyborów, na posiedzeniu jawnym.
Protesty przeciwko ważności referendum wnosi się na piśmie do Sądu Najwyższego w terminie 7 dni od ogłoszenia wyników referendum przez PKW w Dzienniku Ustaw. Nie ma możliwości skutecznego złożenia protestu przed ogłoszeniem wyników referendum.
Regulacje dotyczące kwestii protestów przeciw ważności referendum znajdują się w rozdziale 5 Ustawy o referendum ogólnokrajowym. W ostatnim czasie Sąd Najwyższy wydał komunikat w sprawie trybu wnoszenia protestów przeciwko ważności referendum, który jest dostępny na stronie internetowej SN.
Rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego co do ważności referendum nie jest związane z kwestią wiążącego lub niewiążącego wyniku tego referendum. Frekwencja w referendum wyniosła 40,91 proc. Jego wyniki nie są więc wiążące. Wyniki referendum są wiążące, jeśli do urn pójdzie więcej niż połowa uprawnionych do głosowania.