Jakie tradycyjne polskie kolędy warto zaśpiewać przy wigilijnym stole?

"Bóg się rodzi, moc truchleje", "Cicha noc, święta noc", "Do szopy, hej pasterze" to jedne z najpopularniejszych polskich kolęd, które co roku śpiewamy przy wigilijnym stole. Zebraliśmy dla was teksty i ciekawostki na temat najchętniej wykonywanych świątecznych pieśni, ale również tych utworów, które zostały w ostatnich latach zapomniane. Szacuje się, że może być ich nawet pół tysiąca. Chodzi m.in. o takie ludowe kolędy jak "Bóg się z Panny narodził”, "Płacze Jezus mały”, czy "Wykrzyknijmy wiwat Panu zrodzonemu”.

Wiele rodzin podczas Wigilii, ale i świąt Bożego Narodzenia wspólnie kolęduje. Poniżej przedstawiamy zestawienie najpiękniejszych polskich kolęd.

• "Cicha noc, święta noc"
• "Do szopy, hej pasterze"
• "Lulajże Jezuniu"
• "Mędrcy świata, monarchowie"
• "Mizerna cicha, stajenka licha"
• "Nie było miejsca dla Ciebie"
• "Bóg się rodzi, moc truchleje"
• "Bracia patrzcie jeno"
• "Dzisiaj w Betlejem"
• "Hojka"
• "Jezus malusieńki"
• "Jezusa narodzonego"
• "O gwiazdo Betlejemska"
• "Oj maluśki maluśki"
• "Pójdźmy wszyscy do stajenki"
• "Przybieżeli do Betlejem pasterze"
• "W żłobie leży"
• "Wesołą nowinę"
• "Wśród nocnej ciszy"
• "Z Narodzenia Pana"
• "Radujmy się, bracia mili"
• "Skrzypi wóz"
• "Śliczna Panienka Jezusa zrodziła"
• "Świeć gwiazdeczko świeć"
• "Triumfy Króla Niebieskiego"
• "W dzień Bożego Narodzenia"
• "Gdy się Chrystus rodzi"
• "Gdy śliczna Panna"
• "Gore gwiazda Jezusowi"
• "Hej kolęda, kolęda"
  

Tekst z muzyką do kolędy "Dzisiaj w Betlejem".

Tekst z muzyką do kolędy "Cicha noc, święta noc".

Tekst z muzyką do kolędy "Do szopy, hej pasterze"

Setki kolęd, które idą w zapomnienie, były tworzone przez zwykłych ludzi. Najczęściej na wsi, ale nie tylko. Te pieśni były utworami na potrzebę czasu, tworzonymi ad hoc - podkreśla w rozmowie z RMF FM profesor Dariusz Zimnicki z Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina.

Profesor Zimnicki przyznaje, że o popularności konkretnej kolędy decyduje najczęściej marketing. Ktoś wybiera pieśń najbardziej bogatą melodycznie, która najbardziej mu się podoba, może z najbardziej bogatym tekstem. Tego się trzyma i inne kolędy idą w zapomnienie. Za kilkanaście lat naszym dzieciom może się wydawać, że istnieje tylko kilkanaście kolęd, a pozostałe pieśni sprawiają wrażenie jakby były dziwnymi reliktami, co do których nie możemy mieć pewności, czy to właściwie są kolędy - zaznacza.

Specjaliści podkreślają, że dawne kolędy nie były bardziej religijne w swojej treści niż pieśni, które zyskały olbrzymią popularność. Kolęda zawsze jest bardziej sacrum niż pastorałka, śpiewa się ją w kościele. Kościół czci, wielbi, wychwala, w kolędach zwraca się uwagę na Matkę Boską. W kościele nie wypada śpiewać o tym, że pasterze coś zobaczyli, zrobił się hałas, takie sielskie, melodyczne teksty odróżniają pastorałki od kolęd. Główna różnica to tekst - przekonuje profesor Zimnicki.

Dawne, zapomniane kolędy najłatwiej można znaleźć w źródłach takich jak śpiewniki i ich reprinty z początków XX wieku.

Dawne kolędy najłatwiej można rozpoznać po tytułach, w których są słowa takie jak "narodzenie", "dzieciątko" czy "pasterze". Obawiam się, że na pasterce nie usłyszymy tych kolęd. Czasami niektóre zespoły próbują kultywować tę tradycję ludową i tam można znaleźć te pieśni. Zawierają je także śpiewniki z tekstami w kościołach czy bibliotekach, często w zapomnianych zakątkach. Tam muzykolodzy szukają nut i partytur - podkreśla profesor Dariusz Zimnicki.

Specjaliści są zgodni, że autorem dawnych, ludowych kolęd była zazwyczaj jedna, konkretna osoba.

Dlaczego wobec tego nagle kolęda przestała się rozprzestrzeniać? Pamiętajmy, że msza w kościele, nawet pasterka, ma swoją ograniczoną długość. Nie zmieszczą się w jej trakcie wszystkie kolędy. Do tego dawne kolędy nie były nigdzie zapisywane i utrwalane, nie dało się ich wysłać w e-mailu dalej. To mogły być przyczyny powolnego zapominania o nich - dodaje.