Bogato wyposażony grobowiec mężczyzny i kobiety przebadał polsko-armeński zespół pracujący na stanowisku Metsamor w Armenii, kilkadziesiąt kilometrów na zachód od Erywania. To wyjątkowe odkrycie. Znalezienie niezrabowanego grobu z tak bogatym inwentarzem należy do rzadkości.
Metsamor to jedno z najbardziej znanych stanowisk archeologicznych w Armenii. Archeolodzy natrafili tam na grób skrzynkowy, w którym ciała pochowano w komorach zagłębionych w ziemię i obramowanych dużymi kamieniami. Badacze znaleźli w nim również ślady po drewnianym łożu pogrzebowym.
Grobowiec należał do mężczyzny i kobiety, zmarłych w wieku 30-40 lat. W środku znaleziono ponad sto paciorków i zawieszek ze złota oraz kilkadziesiąt zawieszek z karneolu, które składały się najprawdopodobniej na trzy naszyjniki.
Śmierć tych osób jest dla nas zagadką, nie znamy przyczyny, ale wszystko wskazuje, że zmarli jednocześnie, bo nie ma śladów po ponownym otwieraniu grobowca - powiedział PAP szef badań, prof. Krzysztof Jakubiak z Wydziału Archeologii UW.
Oprócz fragmentów składających się na bogato zdobione naszyjniki, naukowcy znaleźli tam również kilkanaście naczyń ceramicznych i unikatową fajansową flaszę, sprowadzoną tam najprawdopodobniej z pogranicza syryjsko-mezopotamskiego.
Naukowcy są pod wrażeniem swojego odkrycia. Na nekropolii w Metsamor rozciągającej się zapewne na około 100 ha, przebadano do tej pory 100 innych grobów, z czego tylko kilka nie zostało zrabowanych.
Stanowisko pochodzi z końca późnej epoki brązu (1300-1200 p.n.e.), czyli z czasów, gdy Egiptem rządził słynny faraon Ramzes II.
Osadę zamieszkiwała kultura Lchashen-Metsamor, o której zwyczajach wiadomo niewiele. Nie znaleziono żadnych tekstów należących do mieszkańców Metsamor. Była to jednak wielka osada. Do naszych czasów zachowały się nawet fortyfikacje wykonane z olbrzymich bloków kamiennych, opasające położoną na wzgórzu cytadelę. Pod koniec II tysiąclecia p.n.e. nie było w regionie osady, którą można by porównać pod względem rangi i wielkości - wyjaśnia profesor Krzysztof Jakubiak. Osada w okresie największej świetności (od XI do IX wieku p.n.e.) rozciągała się na powierzchnię prawie 100 ha. Twierdzę w centrum otaczały sanktuaria. W tym czasie było to jedno z najważniejszych centrów kulturowych w regionie.
Ostatni sezon badawczy odbył się we wrześniu i październiku 2022 r. Polacy prowadzą wykopaliska w Metsamor od 2013 r. na mocy umowy z Instytutem Archeologii Akademii Nauk Armenii oraz Ministerstwem Kultury Armenii.