Kłopoty z koncentracją i uwagą to jeden z najczęściej odczuwanych objawów spożycia alkoholu. Naukowcy z University of Texas Health Science Center w San Antonio odkryli mechanizm, który za tym stoi. Na łamach czasopisma "Nature Communications" piszą dziś, że alkohol prowadzi do blokowania wydzielania w mózgu istotnego neuroprzekaźnika, norepinefryny. To rozpoczyna całą kaskadę zdarzeń.
Gdy chcemy się na czymś skoncentrować, albo gdy poruszamy się, np. wstajemy z fotela, jądra przekaźnikowe pnia mózgu wydzielają hormon, norepinefrynę. Spożycie alkoholu blokuje w mózgu ten mechanizm - tłumaczy współautor pracy, prof. Martin Paukert z UT Health San Antonio. Jeśli podejmowane przez nas zadanie wymaga uwagi, norepinefrynę wydziela rejon mózgu zwany miejscem sinawym. Do tej pory nie było jasne, co dzieje się dalej. Zespół pod kierunkiem prof. Paukerta pokazał, że neuroprzekaźnik wiąze się z receptorami komórek glejowych Bergmanna, co wywołuje w nich podniesienie się poziomu jonów wapnia.
Komórki glejowe Bergmanna to astrocyty, komórki gwiaździste, tworzące wraz z komórkami nerwowymi strukturę móżdżku. Jeszcze w połowie minionego stulecia, podobnie jak komórki glejowe w innych rejonach mózgu, uznawano je tylko za element podporowy dla neuronów. Od tego czasu naukowcy pokazali, że pełnią one także wiele innych, kluczowych dla mózgu funkcji. Opublikowana właśnie praca to pierwsze potwierdzenie, że wydzielana w mózgu ssaków norepinefryna bezpośrednio przyłącza się do komórek glejowych Bergmanna i prowadzi do ich aktywacji.
Autorzy koncentrowali się na aktywności komórek glejowych Bergmanna w móżdżku, ale przy okazji zauważyli, że podobny efekt pojawia się także w astrocytach kory mózgowej. Wydaje się, że do blokowania pod wpływem alkoholu mechanizmu aktywowania istotnych dla naszej uwagi i koncentracji astrocytów, dochodzi w całym mózgu - mówi prof. Paukert.
Naukowcy byli przekonani, że podobny efekt powinien wytłumaczyć także obserwowane pod wpływem alkoholu zaburzenia równowagi. Okazało się jednak, że podniesienie poziomu jonów wapnia w komórkach glejowych Bergmanna nie ma tu kluczowego znaczenia. Prof. Paukert podkreśla, że to akurat jest niespodzianka, bowiem móżdżek pełni dobrze udokumentowaną rolę w kontroli ruchu. Praca wskazuje jednak, że ten rejon mózgu i jego astrocyty mają istotne znaczenie także dla naszych zdolności poznawczych. Alkohol wpływa na ich istotne upośledzenie.
Autorzy pracy wykorzystali do badań prowadzonych na żywych myszach nowoczesną metodę obrazowania dwufotonowego. Piękno badań zespołu prof. Paukerta polega na tym, że były prowadzone w czasie rzeczywistym na żywych zwierzętach z pomocą najnowocześniejszych technologii. Wyniki pomogą lepiej zrozumieć, jakie rejony mózgu odpowiadają za stan uwagi w mózgu i w jaki sposób substancje chemiczne mogą to zaburzać - dodaje współautor pracy, prof. Manzoor Bhat.