Polacy skuteczniej zabiegają o międzynarodowe fundusze na badania naukowe. W kończącym się właśnie unijnym programie badań i innowacji Horyzont 2020, nasi naukowcy i przedsiębiorcy otrzymają w sumie 660 milionów euro. To o dwie trzecie więcej niż w poprzedniej edycji. Przez ostatnie sześć lat skorzystały z programu aż 832 polskie podmioty, czyli o połowę więcej niż w latach 2007-2013. W najbliższych latach do podziału jest co najmniej 90 mld euro na badania i innowacje, w tym na przeciwdziałanie COVID-19. Polska ma też szansę na kolejne środki przy projektach związanych z neutralnością klimatyczną.
Pozyskaliśmy o ponad 258 mln euro więcej niż w analogicznym okresie poprzedniej edycji programu w latach 2007-2013. To dowód na to, że nasze wnioski są coraz lepszej jakości. Z drugiej strony, chodź zdobywamy coraz większe unijne pieniądze na rozwój nauki i technologii, to w większości jako partnerzy. Tymczasem kluczem do sukcesu są projekty, które się inicjuje i koordynuje. To jest nasz cel na najbliższe lata - mówi Zygmunt Krasiński, dyrektor Krajowego Punktu Kontaktowego Programów Badawczych UE.
Krasiński zaznacza przy tym, że kwoty, które odzyskaliśmy z budżetu UE na rozwój nauki i technologii są wciąż niezadowalające. Z Horyzontu 2020 pozyskaliśmy 1,2 proc, a do całego budżetu UE dołożyliśmy 3 proc. Ten niekorzystny trend równoważy się jednak w całościowym bilansie finansowym UE, jesteśmy bowiem beneficjentem netto w ramach polityki spójności - podkreśla Zygmunt Krasiński.
Jak informuje Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych Unii Europejskiej największą dynamikę wzrostu w pozyskiwaniu funduszy osiągnęły małe i średnie przedsiębiorstwa, instytuty naukowe i badawcze. Liczba polskich organizacji, które w kończącym się programie skorzystały z unijnego budżetu na badania naukowe i innowacje wzrosłą o połowę, wcześniej było to 547 podmiotów, teraz 832 instytucje. Największy budżet pozyskały instytuty naukowe i badawcze oraz uczelnie (ok. 372 mln euro). Najwięcej wniosków o dofinansowanie własnych projektów złożył sektor prywatny. Firmy i przedsiębiorcy łącznie pozyskali ponad 172 mln euro, w tym małe i średnie przedsiębiorstwa - ponad 116 mln euro.
Najwięcej pieniędzy wśród instytucji naukowych na rozwój badań i innowacji w kraju pozyskał Uniwersytet Warszawski. To blisko 32 mln euro. Na podium znalazł się także Instytut Chemii Bioorganicznej PAN z wynikiem ponad 31 mln euro i Narodowe Centrum Nauki, które zyskało ponad 19 mln euro. W programie Horyzont 2020 polskim liderem pod względem wysokości pozyskanego finansowania została firma FundingBox – fundusz pomagający się rozwijać start-upom i inicjatywom badawczym z całej Europy.
Zdaniem Katarzyny Walczyk-Matuszyk, wicedyrektor Krajowego Punktu Kontaktowego Programów Badawczych UE, większa skuteczność w pozyskiwaniu środków to skutek zmian systemowych. Zmieniły się przepisy w zakresie ewaluacji polskich jednostek naukowych. Udział w projektach międzynarodowych i zdobywanie dużych budżetów po prostu zaczęły się opłacać. Wprowadzono mechanizm łączący unijne programy ramowe z programami krajowymi. To zapewniło wsparcie dla MŚP i aktywizację polskiego przemysłu. Program Horyzont 2020 zapewnił atrakcyjne poziomy finansowania działań podejmowanych przez firmy. Chodzi o pokrycie 100 proc. kosztów kwalifikowanych w przypadku badań na podstawowych poziomach gotowości technologicznej - wylicza.
Jednym z największych sukcesów finansowych w programie Horyzont 2020 jest wynik drugiego konkursu Teaming for Excellence. Jego celem jest tworzenie międzynarodowych centrów badawczo-innowacyjnych w konsorcjach krajów o niższych wskaźnikach w zakresie doskonałości naukowej (m.in. Europa Środkowo-Wschodnia i Portugalia) z wiodącymi instytucjami badawczymi w Europie. Trzy ośrodki naukowe – Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, Instytut Technologii Materiałów Elektronicznych Sieć Badawcza Łukasiewicz i Narodowe Centrum Badań Jądrowych – stworzyły międzynarodowe konsorcja i koncepcję centrów badawczych. Wszystkie trzy wnioski uzyskały pozytywne oceny i w sumie niemal jedną czwartą całego budżetu konkursowego, 45 ze 195 mln euro. Te pieniądze rozwiną polską technologię w zakresie badań medycznych, nanotechnologii, przemysłu jądrowego, chemicznego i materiałowego.
W ramach programu Horyzont 2020 jest do podziału jeszcze 1 mld euro w ramach konkursu Europejski Zielony Ład. Dofinansowanie otrzymają najlepsze pomysły na innowacje technologiczne i społeczne, które dotyczą klimatu, transportu, energii, budownictwa, rolnictwa, różnorodności biologicznej. Termin składania wniosków mija 26 stycznia 2021 r.
Na podstawie informacji Krajowego Punktu Kontaktowego Programów Badawczych UE.