Wydawałoby się, że strach z powodu zachodzących zmian klimatycznych to współczesny fenomen. Tłumaczenie napisu na kamieniu runicznym Rökstenen pokazuje, że już tysiąc lat temu wikingowie bali się zmian, które nadchodzą. Pisali o walce światła z ciemnością, ciepła z chłodem oraz trwającej trzy lata ostrej zimie, po której nadejdzie koniec świata.
Rökstenen to jeden z najsłynniejszych kamieni runicznych z czasów wikingów. Przez setki lat był zagadką. Teraz czterem szwedzkim naukowcom udało się przetłumaczyć runy wyryte w kamieniu - tysiąc lat po tym, jak kamień ten został ustawiony w regionie Östergötland.
Według specjalistów, runy mówią o bolesnej śmierci syna, który został wezwany przez Odyna, by walczył u jego boku w Ragnarök - wielkiej bitwie skandynawskich bogów, po której świat strawi ogień, wszystkie gwiazdy zgasną, a Ziemię zaleje wielkie morze.
"Pamięci Våmoda stoją te runy, a ojciec Varin napisał je ku pamięci zmarłego syna" - tak zaczyna się napis wyryty w kamieniu.
Przede wszystkim runy mówią jednak o niepokoju z powodu nadchodzącej katastrofy naturalnej. Mowa jest o fimbulvinter - zgodnie z nordycką mitologią jest to trwająca nieustannie trzy lata sroga zima, po której następuje zagłada świata.
Zgodnie z wcześniejszymi tłumaczeniami, chodziło o konflikty i wojny między bogami, różnymi bohaterami i ludźmi. My uważamy, że prędzej dotyczy to walki światła z ciemnością - twierdzi w swojej publikacji naukowej szwedzki językoznawca prof. Per Holmberg z Uniwersytetu w Göteborgu.
Archeolog z Uniwersytetu w Uppsali, prof. Bo Gräslund wyjaśnia, że obawy wikingów przed zbliżającą się katastrofą naturalną miały swoje podstawy.
Z zapisów innych historycznych źródeł wiemy, że wzniesienie kamienia Rökstenen poprzedziły wydarzenia, które dla ówczesnych były niepokojące. Uważali, że zwiastują zbliżające się nieszczęście. Chodzi o burzę słoneczną, która zabarwiła niebo na kolor czerwony, następujące przez kilka lat z rzędu wyjątkowo zimne miesiące letnie oraz późniejsze zaćmienie słońca. Dla nich świadczyło to o "fimbulvinter" - wyjaśnia Gräslund.
W runach zapisanych jest 9 zagadek. Odpowiedź na pięć z nich brzmi: Słońce. Cztery pozostałe dotyczą Odyna i jego wojowników.
Kamień pokryty jest w sumie 760 znakami. To najdłuższy znany napis runiczny. Kilkukrotnie wspomniani są w nim z imienia różni królowie. To zdaniem naukowców świadczy o tym, że kamień został wzniesiony przez kogoś należącego na najwyższej klasy wikińskiego społeczeństwa.