Międzynarodowy zespół naukowców, badających niezwykły układ gwiazd, potwierdził, że ogólna teoria względności Einsteina sprawdza się nawet w najbardziej ekstremalnych warunkach. Astronomowie wykorzystali teleskop VLT (Very Large Telescope) Europejskiego Obserwatorium Południowego i zestaw radioteleskopów w różnych rejonach świata do badań układu podwójnego gwiazdy neutronowej i białego karła. Opublikowane w czasopiśmie "Science" wyniki tych obserwacji kolejny raz potwierdziły, że Albert Einstein miał rację.
Badany układ gwiazd zawiera dwa składniki. Pierwszy z nich to gwiazda neutronowa PSR J0348+0432, pozostała po wybuchu supernowej. Jej masa sięga dwóch mas Słońca, średnica jednak nie przekracza 20 kilometrów. To sprawia, że jej gęstość jest wręcz trudna do wyobrażenia. Fragment o rozmiarach kostki cukru ma masę rzędu miliarda ton, równą mniej więcej masie wszystkich ludzi, którzy do tej pory żyli na świecie. Siła grawitacji na powierzchni tej gwiazdy jest około 300 miliardów razy większa, niż na powierzchni Ziemi.
Gwiazda neutronowa PSR J0348+0432 jest pulsarem, wirującym z częstością 25 obrotów na sekundę i emitującym promieniowanie elektromagnetyczne, które może być rejestrowane przez radioteleskopy na Ziemi. Wokół niej krąży lekki biały karzeł. Jego okres obiegu jest też niezwykle krótki, sięga zaledwie 2,5 godziny. Światło tego białego karła jest około miliona razy za słabe, by je obserwować gołym okiem, ale oczywiście widoczne dla największych teleskopów.
Ogólna teoria względności Einsteina tłumaczy grawitację, jako wynik zakrzywienia czasoprzestrzeni, związanego z obecnością masy i energii. Gdy dwie gwiazdy krążą wokół siebie, emitują fale grawitacyjne i stopniowo tracą energię. Powoduje to, że gwiazdy stopniowo zbliżają się do siebie, a okres obiegu staje się coraz krótszy.
Nadzwyczaj dokładne badania układu PSR J0348+0432 wykazały, że okres obiegu białego karła wokół gwiazdy neutronowej maleje o 8 milionowych części sekundy na rok. Ta wartość dokładnie odpowiada przewidywaniom teorii Einsteina. Gdyby poprawne były teorie "konkurencyjne", ten spadek byłby dużo szybszy.
Twoja przeglądarka nie obsługuje standardu HTML5 dla video
Pierwszy układ podwójny PSR B1913+16, złożony z pulsara i drugiej gwiazdy neutronowej, odkryli w 1974 roku Joseph Hooton Taylor, Jr. i Russell Hulse. Za obserwacje, które po raz pierwszy pozwoliły w ten sposób zweryfikować przewidywania ogólnej teorii względności Einsteina, wyróżniono ich w 1993 roku nagrodą Nobla. Okres obiegu w tamtym układzie wynosi około 7,75 godziny i maleje rocznie o niespełna 8 stutysięcznych części sekundy.
Obecnie analizowany układ PSR J0348+0432 umożliwia pomiary efektu mniejszego o rząd wielkości. Zdaniem astronomów na lata stanie się modelem do badań ogólnej teorii względności.