Zalesianie jako metoda walki z ociepleniem klimatu to dobry pomysł, ale trzeba wiedzieć, gdzie i jak sadzić drzewa i jakie realnie może to przynieść skutki. Propozycje zawarte w lipcowym artykule, opublikowanym na łamach czasopisma "Science" przez grupę pod kierunkiem Jean-François Bastina z ETH Zürich, są oparte na błędnych obliczeniach i mogą przynieść więcej szkody niż pożytku. Takie są zasadnicze tezy krytycznego komentarza, który na łamach tego samego "Science" opublikowała dziś inna grupa naukowców. Badacze pod kierunkiem Josepha Veldmana z Texas A&M University przekonują, że autorzy głośnej pracy z lipca pięciokrotnie przecenili ilość dwutlenku węgla, którą przyszłe lasy byłyby w stanie pochłonąć.
Badacze z Crowther Lab przy ETH Zürich napisali w lipcu, że przywracanie na Ziemi pokrywy leśnej tam, gdzie jest to możliwe, może okazać się najskuteczniejszą metodą walki z ociepleniem klimatu. Przekonywali, że nowe lasy, zasadzone na obszarze około 900 milionów hektarów, mogłyby przechwycić nawet 205 miliardów ton węgla - a więc dwie trzecie z około 300 miliardów ton węgla, jakie dostały się do atmosfery w związku z aktywnością człowieka od czasów rewolucji przemysłowej. Co najistotniejsze - przekonywali - można byłoby osiągnąć to bez zmniejszania powierzchni terenów obecnie zamieszkałych i przeznaczonych pod uprawy rolne.
Praca spotkała się z olbrzymim zainteresowaniem na całym świecie. Zdaniem autorów dzisiejszej publikacji stało się tak dlatego, że można było interpretować ją jako pretekst do zmniejszenia presji na konieczność dekarbonizacji gospodarki.
O komentarz redakcja "Science" zwróciła się do międzynarodowej grupy naukowców pod kierunkiem Josepha Veldmana. Wśród blisko 50 autorów opublikowanej dziś polemiki są m.in. William Bond z Uniwersytetu w Kapsztadzie i Giselda Durigan z São Paulo State Forestry Institute.
Plan zaproponowany przez Bastina i innych jest oparty na błędnych obliczeniach i może stanowić zagrożenie dla obszarów łąk i sawann, a także dla zaopatrzenia w wodę - podkreśla Durigan.
Jej zdaniem, autorzy lipcowego artykułu popełnili absolutnie podstawowe błędy, wskazując na możliwość zalesienia m.in. Parku Narodowego Yellowstone w Stanach Zjednoczonych, obszaru podmokłych łąk Los Llanos w Wenezueli czy sawanny Cerrado w Brazylii. Cerrado jest obszarem najbardziej różnorodnej tropikalnej sawanny na świecie, tam bierze początek wiele brazylijskich rzek, w tym Xingu, Tocantins, Araguaia, São Francisco, Parnaíba, Gurupi, Jequitinhonha, Paraná i Paraguay.
Niestety, kluczowe założenia i obliczenia tamtej pracy są błędne i prowadzą do ponad 5-krotnego przeszacowania potencjału zalesień dla przechwytywania węgla i ograniczania zmian klimatu - zaznacza Durigan.
Wśród terenów wskazanych do zalesienia są takie, gdzie korony drzew mogłyby zredukować albedo i w ten sposób przyczynić się do ocieplenia. Co jeszcze gorsze, autorzy zaproponowali zalesienie praktycznie całego obszaru łąk na świecie, a także zwrotnikowej i podzwrotnikowej sawanny - zwraca uwagę.
Albedo to miara zdolności powierzchni do odbijania promieniowania słonecznego. Im ciemniejsza jest powierzchnia, tym mniej promieniowania słonecznego odbija i więcej go pochłania. Ta pochłonięta energia słoneczna zamienia się w ciepło. Las pochłania więcej promieniowania niż łąki, zalesianie zwiększa więc część pochłanianej energii i w tej części przyczynia się do globalnego ocieplenia. Zwiększenie pokrywy leśnej i biomasy w postaci drzew zmienia też na danym terenie gospodarkę wodną: lasy zatrzymują dużo więcej wody z opadów niż łąki czy sawanna.
W podsumowaniu autorzy komentarza stwierdzają, że ponowne zalesianie jest znakomitą ideą, ale trzeba dobrze wiedzieć, gdzie i w jaki sposób je prowadzić. Wbijają też szpilkę autorom lipcowej pracy stwierdzając, że temat jest złożony, obejmuje wiele parametrów i zmiennych, o czym autorzy tamtego artykułu w "Science" powinni wiedzieć.
Bastin i jego współpracownicy skoncentrowali się nadmiernie na równowadze węglowej i w dodatku pogorszyli sprawę, nie doceniając ilości węgla magazynowanego w glebie na terenach zielonych i przeceniając zdolność drzew do jego gromadzenia - zauważa Giselda Durigan.
Ten artykuł zaszkodził dobrej idei przez swoją nadmierną ambicję. Wiele terenów, które kiedyś były pokryte lasem, a teraz są zdegradowane, można byłoby faktycznie z dobrym skutkiem zalesić, ale to wymagałoby bardzo precyzyjnego ich wyboru i wzięcia pod uwagę całej dostępnej nam wiedzy. Autorzy nie wzięli pod uwagę, że klimat nie jest jedynym czynnikiem kształtującym ilość biomasy w ekosystemach, nie uwzględnili też najnowszych wyników badań, wskazujących, że zalesianie obszarów łąk i sawann może mieć bardzo negatywny wpływ na bioróżnorodność otwartych obszarów, które przez miliony lat utrzymywały się dzięki pożarom i aktywności roślinożerców - podkreśla.
Durigan jest przekonana, że lipcowy artykuł spotkał się z nadzwyczajną uwagą, bo zadowolił wielkie korporacje i kraje, które korzystają gospodarczo na spalaniu paliw kopalnych.
Jeśli świat uwierzyłby w argumenty tam przedstawione, presja na korporacje, by zredukowały emisję ze źródeł kopalnych, mogłaby się znacząco zmniejszyć - ocenia, przyznając tym samym, że sprawa ma nie tylko naukowy, ale i polityczny wymiar.
Można chyba oczekiwać, że ciąg dalszy nastąpi.