Figurę z brązu ukazującą greckiego boga wina Dionizosa odkryli w Risan w Czarnogórze archeolodzy z Uniwersytetu Warszawskiego. Najprawdopodobniej powstała w drugiej połowie III wieku p.n.e. "Jest to chyba jedno z najpiękniejszych wyobrażeń Dionizosa wśród zabytków brązowniczej sztuki figuralnej" - zauważył kierownik wykopalisk, prof. Piotr Dyczek.
Po pierwsze, zachwyca niezwykła jakość artystyczna tego przedstawienia. Figurka musiała być wykonana w świetnym warsztacie brązowniczym. Po drugie, zastanawia sposób przedstawienia boga wina. Odbiega on od najbardziej popularnego modelu ikonograficznego - powiedział profesor.
Zabytek ukazuje Dionizosa, jako osobę starszą, korpulentną i jednocześnie pełną wigoru. Siedzi w swobodnej pozie z wieńcem wykonanym z liści winnej latorośli na głowie. Jedną ręką podtrzymuje ryton (naczynie) pełen wina, w drugiej zaś dzierży kubek. Tymczasem najczęściej spotykane przedstawienia boga w okresie klasycznym, ukazują go jako dobrze zbudowanego młodzieńca. Jest to chyba jedno z najpiękniejszych wyobrażeń Dionizosa wśród zabytków brązowniczej sztuki figuralnej - uważa naukowiec.
Archeolodzy zwracają uwagę również na istotny naukowy aspekt znaleziska. Kontekst archeologiczny wskazuje, że figurka powstała w drugiej połowie III wieku p.n.e. Dotychczas wiadomo było, że mieszkańcy Ilirii i Rhizon znali wino - o czym świadczy wielka liczba znalezionych przez Polaków amfor. Jednak w środowisku naukowym toczy się naukowa dyskusja od kiedy i na jakich obszarach Ilirii zaczęto uprawiać winną latorośl. Odkryty przez nas zabytek jest ważnym elementem tej dyskusji - ocenił prof. Dyczek.
Rhizon było miejscem wymiany handlowej i prawdopodobnie nieznaną wcześniej kolonią grecką leżącą nad głęboką zatoką adriatycką - Boka Kotorska. Miejscowość pojawia się w źródłach pisanych od VI wieku p.n.e.
Miasto stanowiło ważny ekonomiczny i polityczny ośrodek królestwa Iliryjskiego. Wpisało się trwale w historię starożytnego Rzymu, gdyż tutaj ustanowiła swoją stolicę iliryjska królowa Teuta. To za jej przyczyną wybuchła w 229 r. p.n.e. tzw. pierwsza wojna iliryjska. Po jej przegraniu miasto zostało zniszczone i cały obszar przeszedł we władanie Rzymu.
Polacy, pod auspicjami Ośrodka Badań nad Antykiem Europy Południowo-Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego, rozpoczęli wykopaliska na stanowisku w Risan w 2000 roku.