Trwa tydzień noblowski. Po fizjologii lub medycynie oraz fizyce, dziś pora na Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii.
W poprzednim roku Nagrodę Nobla w dziedzinie otrzymali badacze pracujący w USA: Moungi G. Bawendi, Louis E. Brus i Aleksiej Jekimow za odkrycie i syntezę kropek kwantowych - najmniejszych cząstek w nanotechnologii.
Jedyną polską noblistką w dziedzinie chemii jest Maria Skłodowska-Curie. Otrzymała nagrodę w 1911 r. za odkrycie polonu i radu. Wcześniej, w 1903 r otrzymała Nagrodę Nobla - z fizyki, wraz z mężem Pierre’em Curie i z Henrim Becquerelem, za badania nad odkrytym przez Becquerela zjawiskiem promieniotwórczości.
Nagroda Nobla to złoty medal z wizerunkiem fundatora nagrody, Szweda Alfreda Nobla, oraz kaligrafowany dyplom. Od 2023 roku to także najwyższa w historii kwota pieniężna, 11 mln koron szwedzkich (ok. 4,2 mln zł).
O tym, kto zostanie wyróżniony, decydują komitety złożone z naukowców i autorytetów na podstawie nadesłanych nominacji. Wskazane przez Nobla kryterium wyboru to odkrycia i osiągnięcia przynoszące ludzkości największe korzyści.
W poniedziałek poznaliśmy laureatów Nagrody Nobla z dziedziny medycyny i fizjologii. To Victor Ambros, amerykański biolog rozwojowy i Gary Ruvkun amerykański biolog molekularny. Naukowcy zostali docenieni za odkrycie mikro RNA i jego roli w potranskrypcyjnej regulacji genów.
We wtorek Komitet Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk ogłosił laureatów z fizyki. Nagrodę otrzymali John J. Hopfield i Geoffrey E. Hinton pracujący nad uczeniem maszynowym i sztucznymi sieciami neuronowymi.
Nagrodę Nobla w tych dwóch dziedzinach oraz w chemii przyznaje szwedzki Instytut Karolinska.
Literacką Nagrodę Nobla przyzna Akademia Szwedzka w czwartek (10 października). Tego dnia dziennikarzami z całego świata wypełni się sala Starej Giełdy na Starym Mieście w Sztokholmie, gdzie mieści się siedziba Akademii.
W piątek 11 października w Oslo pięcioosobowy Norweski Komitet Noblowski ogłosi laureata Pokojowej Nagrody Nobla. Jak poinformowano na początku października, w tym roku zarejestrowano łącznie 286 kandydatur (197 osób oraz 89 organizacji), czyli nieco mniej niż zwykle.
W poniedziałek 14 października w Sztokholmie Królewska Szwedzka Akademia Nauk ogłosi laureata Nagrody Nobla z ekonomii, dziedziny niewymienionej w testamencie Nobla. Z tego powodu przyznawany od 1969 roku laur formalnie nazywa się Nagrodą Banku Szwecji im. Alfreda Nobla i jako jedyny finansowany jest z funduszy szwedzkiego banku centralnego.
Nominacje i dokumenty dotyczące wyboru pozostają tajne przez 50 lat.
Nobliści o werdykcie dowiadują się na chwilę wcześniej, najczęściej telefonicznie od sekretarzy poszczególnych komitetów. Bywa, że z uwagi na różnicę czasu niektórzy są budzeni w środku nocy.
Uroczystość wręczenia nagród odbywa się corocznie 10 grudnia w rocznicę śmierci Nobla, w Sztokholmie i Oslo. Wówczas obowiązkiem każdego z noblistów jest wygłoszenie odczytu, będącego warunkiem otrzymania nagrody pieniężnej.