Ciało kobiety, obok broń. Grób wojowniczki z X wieku?

Choć grób został wykopany w latach 1983-1985, to przeanalizowano go dopiero teraz dzięki nowym interdyscyplinarnym technikom. 

Analiza przeprowadzona przez bioarcheologa Balázsa Tihanyi z Uniwersytetu w Segedynie i jego współpracowników genetycznie potwierdziła płeć osoby znalezionej na średniowiecznym cmentarzu. Jak się okazało, była to kobieta, która została pochowana wraz z bronią.

Grób na węgierskim cmentarzu Sárrétudvari-Hízóföld był jednym z 262 pochówków pozostawionych przez węgierskie podboje Europy Środkowej w X wieku. W środku znajdował się szkielet jednej osoby leżącej na prawym boku, wraz ze sznurem kolorowych koralików, pierścieniem do włosów, guzikami, płytką łuku z poroża, grotami strzał i fragmentami żelaznych części kołczanu.

W średniowiecznych kulturach europejskich mężczyźni byli zazwyczaj chowani z funkcjonalnymi przedmiotami, takimi jak narzędzia i noże, lub okazjonalnie praktycznymi akcesoriami odzieżowymi, takimi jak klamry do pasków, pierścienie do włosów i bransoletki. Wśród męskich grobów w Sárrétudvari-Hízóföld wyróżniał się sprzęt łuczniczy i okazjonalna broń, w dwóch grobach znaleziono szable, a w jednym topór.

Pochówki kobiece, w przeciwieństwie do tego, częściej zawierały biżuterię (np. pierścienie do włosów, ozdoby warkoczy, naszyjniki z koralików, bransoletki i pierścionki) oraz elementy odzieży (np. guziki dzwonkowe i metalowe ozdoby). Narzędzia, takie jak noże i szydła, pojawiały się rzadziej - wyjaśnia Tihanyi.

Przedmioty grobowe znalezione w pochówku nr 63 zawierały mieszankę tych cech. W porównaniu z innymi grobami na cmentarzu, jego inwentarz był stosunkowo prosty, zawierając powszechną biżuterię i elementy odzieży - zauważył badacz.

W momencie znalezienia szkielet w grobie oznaczonym cyframi 63 był w bardzo złym stanie. Ilość zachowanej struktury twarzy była tak mała, że zespół nie mógł wyraźnie oszacować wieku osoby ani ogólnego stanu zdrowia przed śmiercią.

Badanie kości stawowych ujawniło jednak zmiany morfologiczne, głównie po prawej stronie ciała, zgodne z tymi, które widziano w innych szkieletach znalezionych z bronią lub sprzętem jeździeckim. Tihanyi i jego zespół zidentyfikowali również oznaki osteoporozy, sugerujące, że kobieta była starsza, a także trzy poważne urazy, które nie zdążyły się w pełni zagoić. Te również wskazują na fizycznie aktywne życie.

Zmiany w kościach wskazują na aktywny tryb życia. Chociaż nie możemy z całą pewnością stwierdzić, że ta kobieta brała udział w walce, jej pochówek sugeruje, że miała dostęp do symbolicznej lub praktycznej roli związanej z wojną - twierdzi Tihanyi.

Badacze ostrzegają, że nie mogą jeszcze potwierdzić, czy kobieta powinna być uważana za wojowniczkę. Jak zauważają naukowcy, społeczeństwa szkoliły dziewczęta do używania broni w celu ochrony siebie i inwentarza, a nie do walki, więc tego scenariusza również nie można wykluczyć.

Nie ma dostępnych pisemnych danych dotyczących wojowniczek wśród Madziarów w X wieku. Niemniej jednak możemy z całą pewnością stwierdzić, że ta osoba rzeczywiście reprezentuje pierwszy znany kobiecy pochówek z bronią z okresu węgierskich podbojów w Kotlinie Panońskiej - zauważają naukowcy.