Od "Zwiastowania" do "Pokłonu Trzech Króli"

​"Od Zwiastowania do Pokłonu Trzech Króli". W świątecznych Faktach RMF FM mówimy o najpiękniejszych malarskich i rzeźbiarskich wyobrażeniach wydarzeń związanych z narodzinami Chrystusa. Katarzyna Sobiechowska-Szuchta spotkała się z historyk sztuki Ewą Ziembińską, adiunktem w Muzeum Narodowym w Warszawie i wykładowcą w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego.

Obraz namalowany został pomiędzy 1472 a 1475 rokiem. To jeden z wcześniejszych obrazów Leonarda da Vinci - artysta malując obraz miał nieco ponad 20 lat. Obraz wykonany jest w technice oleju i tempery na desce, ma nietypowe rozmiary - jest szeroki na ponad dwa metry. Swoimi wymiarami przypomina rozplanowanie kompozycji we freskach, które Leonardo również malował. Mamy tu klasyczną renesansową perspektywę linearną, pejzaż w tle, renesansową architekturę. Scena ukazuje moment, gdy do Maryi przychodzi Archanioł Gabriel. W obrazie ważne są gesty, symbole, które pozwalają nam odczytać znaczenie tej sceny. Anioł w pozycji klęczącej unosi rękę w geście pozdrowienia i przekazuje posłanie. Biała lilia w lewej ręce anioła to symbol Niepokalanego Poczęcia Maryi. Natomiast Maryja, unosząc rękę, wyraża powitanie i radość. Maryja jest przedstawiona w pozycji siedzącej przed domem, którego styl architektoniczny odnosi się do epoki renesansu. Przed Matką Boską stoi pulpit z książką, a książka jest symbolem jej mądrości. Drzewa cedrowe symbolizują nieśmiertelność, którą ludzie uzyskali za sprawą decyzji Maryi.

Obraz jednego z najwybitniejszych i najbardziej znanych malarzy epoki renesansu Rafaela powstał ok. 1517 roku. Przedstawia scenę spotkania Matki Bożej i św. Elżbiety, która została opisana w Ewangelii według św. Łukasza. Na pierwszym planie tego obrazu o dużych rozmiarach - 200 na 146, widoczne są postacie Maryi i Elżbiety. Maryja przedstawiona jest jako młoda kobieta, Elżbieta jako starsza osoba i to ma podkreślić wielkość cudu, którego doświadcza, stając się brzemienną. Elżbieta będzie matka Jana Chrzciciela. W tle mamy krajobraz ze sceną chrztu Jezusa przez Jana w Jordanie, na obłokach ukazana została postać samego Boga Ojca. Według Ewangelii, podczas Chrztu Pańskiego z nieba miał się odezwać głos Ojca. Obraz ma wszystkie cechy malarstwa renesansowego 0 perspektywę powietrzną i linearną, pejzaż w tle, sfumato, lekko zamglone światło, postacie Maryi i Elżbiety ukazane są w klasycznych pozach. Ciekawa jest historia obrazu. Dzieło zamówił u Rafaela urzędnik papieski Giovanni Branconio dla Kościoła św. Sylwestra w Aquili, z której pochodził dziś to stolica Abruzji. Jednak artysta nie ukończył obrazu, przekazując go swojemu uczniowi do wykończenia. Podczas wojen napoleońskich, dzieło w 1813 roku, trafiło do Paryża, a od 1837 roku do dziś znajduje się w kolekcji Muzeum Prado w Madrycie.

Drewniana płaskorzeźba to fragment ołtarza do kaplicy. Odniosła ona ogromny sukces na wystawie Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu w 1925 roku. Polscy artyści we wszystkich konkurencjach zdobyli wiele medali i Grand Prix, a polski pawilon był prawdziwą sensacją wystawy, jako jeden z najczęściej opisywanych i chwalonych. W centrum kompozycji płaskorzeźby ukazana jest siedząca Matka Boska trzymająca dzieciątko. Wokół oglądamy anioły adorujące i grające na różnych instrumentach. Na dole, w partii cokołu widać napis: "A słowo ciałem się stało i mieszkało miedzy nami". Płaskorzeźba Szczepkowskiego utrzymana jest w stylistyce art deco. Uwagę widza zwracają gra płaszczyzn wklęsłych i wypukłych oraz ostre cięcia. Źródłem takiej stylizacji była fascynacja artysty góralską snycerką, Szczepkowski skończył Szkołę Przemysłu Drzewnego w Zakopanem

Velazquez jest jednym z najgenialniejszych malarzy epoki baroku i jednym z najbardziej znanych na świecie malarzy hiszpańskich. Dzieło zostało zamówione przez zakon Jezuitów w Sewilli, miasta z którego pochodził malarz. "Pokłon Trzech Króli" przedstawia scenę z Nowego Testamentu, moment przybycia mędrców ze wschodu Kacpra, Melchiora i Baltazara do Betlejem. Prowadziła ich gwiazda do stajenki, gdzie narodził się Jezus Chrystus, a oni przybyli złożyć mu pokłon i dary. Na obrazie dostrzeżemy dokładną datę namalowania obrazu, bo na kamieniu pod stopą Maryi widnieje napis "1619 rok". Artysta miał wówczas tylko 20 lat. Do roli modeli malarz zaprosił prawdopodobnie członków własnej rodziny. Maryja Panna ma rysy twarzy żony artysty, dzieciątko - ich nowo narodzonej córki, król Melchior to teść artysty, a swój portret Velazquez umieścił pod postacią króla Kacpra.