43 proc. Polaków przeczytało w minionym roku co najmniej jedną książkę - wynika z badania Biblioteki Narodowej. To lepszy wynik niż w poprzednich latach, ale nie pozwala na huraoptymizm i zbyt daleko idące wnioski.
W 2021 i 2022 r. liczba osób, które w badaniu Biblioteki Narodowej deklarowały przeczytanie co najmniej jednej książki w ciągu 12 miesięcy, utrzymywała się na poziomie 34 proc. Wynik z 2020 r. - 42 proc. - był zbliżony do najnowszego i taki sam jak w 2014 r.
Biblioteka Narodowa zwraca uwagę, że wynik lepszy niż w ostatnich latach nie oznacza radykalnej zmiany podejścia Polaków do literatury. "Odsetek osób, które czytały siedem lub więcej książek w ciągu roku, wynosi 8 procent, a więc nie mamy tu do czynienia z różnicami statystycznie istotnymi w stosunku do ubiegłych lat" - podkreślono.
Niemal połowa (48 proc.) uczestników najnowszego badania czytelnictwa w Polsce osobiście kupuje książki, które potem czyta. Ważną rolę odgrywają też książkowe prezenty (29 proc.) i pożyczanie literatury od najbliższych (29 proc.). Do wypożyczania książek z biblioteki publicznej przyznaje się 14 proc. respondentów.
Po jakie książki sięgamy najchętniej? Tutaj trudno mówić o zaskoczeniu. "Literatura sensacyjno-kryminalna stanowi najważniejszy wybór lekturowy dla polskich czytelników książek" - czytamy raporcie Biblioteki Narodowej.
"Wśród czytelników literatury kryminalnej nieco przeważały kobiety (30 proc. czytelniczek i 25 proc. czytelników) oraz osoby aktywne zawodowo w wieku 18-59 lat, a szczególnie w wieku 40-59 lat (33 proc. mających tyle lat mężczyzn i 39 proc. kobiet)" - podkreślono.
Czyja twórczość cieszy się największym uznaniem wśród czytelników powieści kryminalnych i sensacyjnych? Numerem 1 kolejny raz jest Remigiusz Mróz. W czołówce są też m.in. Harlan Coben, Katarzyna Bonda, Agatha Christie, Dan Brown, Wojciech Chmielarz czy Camilla Läckberg.
Dużą popularnością wśród pań cieszy się także beletrystyka obyczajowo-romansowa. "Co trzecia czytelniczka zadeklarowała lekturę co najmniej jednej powieści obyczajowo-romansowej w ciągu 12 miesięcy poprzedzających realizację badania. Były to kobiety ze wszystkich pokoleń, mieszkające w różnych typach miejscowości" - podkreśla BN.
"Powieści tego typu mają swoje źródło głównie w kręgach towarzyskich, do rąk czytelniczek trafiają najczęściej dzięki pożyczeniom od przyjaciółek i znajomych, choć są też bardzo często kupowane i wypożyczane z bibliotek publicznych. Czytelniczki współczesnej literatury obyczajowej, zwłaszcza te najmłodsze, są aktywne w komunikacji internetowej i korzystają z informacji o książkach w sieci" - czytamy w raporcie.
"Literatura piękna wysokoartystyczna to wybór lekturowy 12 proc. czytelników, zarówno kobiet, jak i mężczyzn, niezależny od ich miejsca zamieszkania, liczniej jednak starszych pokoleń, po 60 roku życia" - podaje BN. W tej kategorii najczęściej wymieniani są Olga Tokarczuk, Jakub Żulczyk i George Orwell.
"Niewiele najnowszej literatury lub tłumaczonej prozy pisarzy wydanej w Polsce w ciągu kilku ostatnich lat znalazło się w wyborach czytelniczych. Były to bardzo nieliczne wskazania: "Lata" noblistki z 2022 roku Annie Ernaux; "Coraz mniej światła" Nino Haratischwili; "Wyspa kobiet morza" Lisy See" - podaje BN.
Literaturę piękną dawną, wydaną przed 1918 rokiem, czytało tylko 5 proc. osób w wieku 18-70 lat. Znacznie częściej - z oczywistych powodów - sięgali po nią uczniowie - 38 proc.
Raport Biblioteki Narodowej pokazuje też, że polscy czytelnicy dość chętnie sięgają po szeroko pojętą literaturę faktu. "Biografie i autobiografie, wspomnienia, felietony, eseje, publicystyka, a także publikacje poświęcone historii XX wieku łącznie cieszą się dużym zainteresowaniem czytelniczym - w badaniu z 2023 roku zyskały 17 proc. czytelników. Tego typu książki były liczniej czytane przez mężczyzn (21 proc.) niż kobiety (15 proc.), sięgają po nie czytelnicy w różnym wieku, jednak rzadziej są to uczniowie (7 proc.), znacznie częściej zaś osoby starsze, mające więcej niż 60 lat (20 proc.)" - wyjaśniono.
W tej kategorii uznanie czytelników zyskał m.in. wywiad rzeka Aleksandra Kaczorowskiego z Aleksandrem Kwaśniewskim, książki Renaty Grochal o Zbigniewie Ziobrze i Michała Krzymowskiego Jarosławie Kaczyńskim czy pozycje opowiadające o księdzu Janie Kaczkowskim.
Jeśli chodzi o felietony, popularnością cieszyły się w ubiegłym roku m.in. książki Katarzyny Nosowskiej, Marii Czubaszek czy Jeremy'ego Clarksona. Z kolei wśród książek o najnowszej historii Polski przebojem były "Chłopki" Joanny Kuciel-Frydryszak.
16 proc. czytelników objętych badaniem sięgnęło w 2023 r. po różnego rodzaju poradniki. Najczęściej były to osoby w wieku 25-39 lat.
Wśród najpopularniejszych poradników, po które sięgali Polacy, były w ubiegłym roku takie pozycje jak m.in. "Potęga podświadomości" Josepha Murphy’ego, "Obudź w sobie olbrzyma - miej wpływ na całe swoje życie - od zaraz!" Anthony'ego Robbinsa czy "Otoczeni przez idiotów. Jak dogadać się z tymi, których nie sposób zrozumieć" Tomasa Eriksona.
Co ciekawe, swoich wiernych odbiorców wciąż mają papierowe książki kucharskie czy pozycje dotyczące hobby. Maleje grupa osób, które sięgają po przewodniki turystyczne.