"Artysta wyprzedzający czas"; artysta, który "scala wirtuozerski warsztat, dyscyplinę formy z emocjonalnym wyzwaniem, mistyczne uniesienie ze świadomością teatralnej iluzji" - tak napisano o Janie Peszku na stronie internetowej Starego Teatru w Krakowie, w którym pracuje. Znany aktor teatralny, filmowy i telewizyjny, reżyser i pedagog - kończy 70 lat!
Jan Peszek urodził się 13 lutego 1944 r. w Szreńsku na Mazowszu, dzieciństwo i lata młodości spędził w Andrychowie. W 1966 r. został absolwentem krakowskiej PWST. W tym samym roku przeprowadził się do Wrocławia, gdzie zadebiutował na scenie Teatru Polskiego. W sezonach 1975-1979 był aktorem łódzkiego Teatru Nowego, a od 1979 do 1981 Teatru im. S. Jaracza.
Ponadto występował w Teatrze Polskim w Poznaniu (1981-82), Słowackiego w Krakowie (1982-86), Starym Teatrze w Krakowie (1986-92). W 1992 zrezygnował ze stałego etatu w teatrze, współpracując z Teatrem Narodowym i Teatrem Studio w Warszawie oraz Starym Teatrem i Teatrem STU w Krakowie. Zajmował się również reżyserią i produkcją własnych spektakli. Od 2003 roku ponownie związał się ze Starym Teatrem w Krakowie. Jest profesorem krakowskiej PWST.
Zagrał ponad 100 ról teatralnych, około 80 w teatrze Telewizji i ponad 30 filmowych. W swoim dorobku ma role u najsłynniejszych polskich reżyserów teatralnych: Jerzego Krasowskiego, Kazimierza Dejmka, Mikołaja Grabowskiego, Jerzego Jarockiego, Krystiana Lupy, Michała Zadary czy Grzegorza Jarzyny.
Tryumfy święcił w monodramie przygotowanym na podstawie sztuki Schaeffera "Scenariusz dla nie istniejącego, lecz możliwego aktora instrumentalnego". Ze spektaklem tym, granym od 1976 roku ponad tysiąc razy, gościł w Paryżu, Tokio i większości krajów europejskich.
W filmie debiutował już w 1969 r., jednak częściej na ekranach kinowych zaczął się pojawiać od lat 80. Zagrał w kilkudziesięciu polskich filmach, m.in. w: "Korczaku" A. Wajdy,
"Pożegnaniu jesieni" M. Trelińskiego, "Ucieczce z kina Wolność" W. Marczewskiego, "Ferdydurke" J. Skolimowskiego, czy w "Spisie cudzołożnic" J. Stuhra.
Jest laureatem wielu prestiżowych nagród, m.in. Nagrody im. Aleksandra Zelwerowicza (1987), nagród za role w spektaklach teatralnych i za kreacje w spektaklach telewizyjnych. Zdobył także Grand Prix dla najlepszego aktora za rolę w "Scenariuszu dla jednego aktora" na I Festiwalu Sztuk Wschodnioeuropejskich w Nowym Jorku (1995) oraz Grand Prix na Polskim Festiwalu Filmowym w Gdańsku za rolę w filmie "Łabędzi śpiew" R. Glińskiego. W 2007 roku otrzymał odznakę Honoris Gratia, przyznawaną osobom zasłużonym dla Krakowa.
Jest ojcem aktorki i piosenkarki Marii (wraz z nią i zespołem Voo Voo nagrał płytę "Muzyka ze słowami" - 2002) oraz aktora Błażeja.
W RMF FM czytał kryminalno-polityczne powieści Klary Weritas: "W imię ojca" (2007/2008 r.) i "Trzy dni Pontona" (2008/2009 r.).
Jako ulubioną maksymę życiową podawał: "Memento vivere" (Pamiętaj o życiu).
(rs)