Parlament Turcji po wielogodzinnej dyskusji ratyfikował we wtorek wieczorem wniosek Szwecji o przystąpienie do NATO. Węgry pozostają ostatnim krajem, który stoi na drodze Szwecji, która już 20 miesięcy czeka na przystąpienie do Sojuszu Północnoatlantyckiego.
Rząd Szwecji złożył wniosek o przystąpienie do Sojuszu Północnoatlantyckiego wraz z Finlandią 18 maja 2022 r. Oba kraje zostały zaproszone do Sojuszu na początku lipca 2022 r., po szczycie w Madrycie. Finlandia stała się 31. członkiem NATO 4 kwietnia 2023 r.
Do rozszerzenia NATO o nowych członków konieczne jest ratyfikowanie protokołów akcesyjnych przez wszystkich Sojuszników. Zdecydowana większość z nich, w tym Polska, uczyniła to bardzo szybko w związku z zagrożeniem ze strony Rosji po ataku na Ukrainę.
Szwecja miała stać się członkiem organizacji "jak najszybciej" po wypełnieniu porozumienia z Turcją, podpisanego podczas szczytu w Madrycie (30 czerwca 2022 r.). Sztokholm zobowiązał się do zaostrzenia przepisów antyterrorystycznych, aby pomóc rządowi w Ankarze w zwalczaniu kurdyjskich organizacji skupionych wokół Partii Pracujących Kurdystanu (PKK). Wielu Kurdów sympatyzujących z organizacjami terrorystycznymi przez lata znajdowało schronienie w Szwecji, otrzymując azyl polityczny.
Ustawa, wprowadzająca nowy rodzaj przestępstwa - uczestnictwo oraz wspieranie organizacji terrorystycznej, weszła w życie 1 czerwca 2023 r. W lipcu tego samego roku, na mocy nowych przepisów, zapadły pierwsze wyroki sądowe skazujące za finansowanie PKK oraz o deportacji imigrantów kurdyjskich do Turcji. We wrześniu ubiegłego roku Szwecja zniosła również embargo na eksport broni do Turcji.
Prezydent Recep Tayyip Erdogan przez kilka miesięcy zwodził Szwecję, określając postępy w realizacji porozumienia z Madrytu "niewystarczającymi". W tle odwlekania zgody przewijały się nazwiska opozycyjnych wobec Erdogana polityków, którzy wyemigrowali do Szwecji po mającym miejsce w 2016 r. nieudanym puczu wojskowym.
Inne powody negatywnego nastawienia Turcji do Szwecji, to dopuszczanie przez szwedzkie władze do aktów palenia Koranu, świętej księgi islamu. Według Sztokholmu odbywało się to w ramach chronionej konstytucją wolności wypowiedzi.
Ostatecznie przełom w relacjach obu krajów nastąpił na szczycie NATO w Wilnie (11-12 lipca 2023 roku), na którym Erdogan zapewnił, że jego kraj zaakceptuje szwedzki wniosek. We wtorek Turcja ratyfikowała wniosek akcesyjny Szwecji.
Dla NATO członkostwo Szwecji jest kluczowe dla wzmocnienia obecności Sojuszu w północnej Europie w obliczu rosyjskiego zagrożenia. Szwecja po wejściu Finlandii do NATO stała się "samotną wyspą".
Teraz ostatnim państwem, które jeszcze nie zaakceptowało rozszerzenia Sojuszu o Szwecję pozostają Węgry, których władze były do tej pory pasywne, ale nie wysuwały warunków jak Ankara.
Szwedzki wniosek o przyjęcie do NATO czeka w węgierskim parlamencie od lata 2022 roku. Rząd w Budapeszcie wielokrotnie zapewniał, że Węgry nie będą ostatnim członkiem Sojuszu, który zagłosuje nad akcesją tego nordyckiego kraju, jednak po wielu miesiącach zwłoki tak się właśnie stało.
Przedstawiciele rządu Viktora Orbana twierdzą, że część posłów rządzącej koalicji Fidesz-KDNP ma wątpliwości w tej sprawie w związku z krytyką szwedzkich polityków pod adresem Węgier.
Od kilku miesięcy politycy Fideszu krytykowali rząd w Sztokholmie za ataki pod adresem Węgier i brak chęci do poprawy dwustronnych stosunków.
W połowie września szef MSZ Węgier Peter Szijjarto opublikował list do szefa szwedzkiej dyplomacji Tobiasa Billstroema. "Mam nadzieję, że rozumie pan sprzeczność pomiędzy tymi dwoma zjawiskami: wzywaniem węgierskich parlamentarzystów do ratyfikacji waszej akcesji do NATO oraz ciągłymi oskarżeniami ich, że zniszczyli demokrację na Węgrzech" - napisał Szijjarto.
Według słów byłego premiera Polski Mateusza Morawieckiego, pod koniec listopada 2022 roku Orban obiecał mu przegłosować przyjęcie Finlandii i Szwecji do NATO na początku następnego roku.
Orban zaprosił we wtorek szefa szwedzkiego rządu Ulfa Kristerssona na rozmowy do Budapesztu w celu "wzmocnienia węgiersko-szwedzkich stosunków dwustronnych poprzez pogłębienie wzajemnego zaufania". W odpowiedzi na tę propozycję szef MSZ Szwecji Tobias Billstroem stwierdził, że Sztokholm "nie widzi powodu do negocjacji z Węgrami".
Na początku zeszłego tygodnia węgierskie media informowały, że głosowanie nad wnioskiem Szwecji nie znajduje się w harmonogramie wiosennej sesji węgierskiego parlamentu.
Choć coraz więcej krajów NATO wzywa Budapeszt do szybkiej ratyfikacji przystąpienia Szwecji do Sojuszu, to wciąż nie wiadomo, kiedy węgierski parlament zbierze się w tej sprawie.