"Sprawa polskiej polskiej mniejszości narodowej na Litwie jest bardzo skomplikowana" - przyznaje wysoki komisarz Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) ds. mniejszości narodowych Knut Vollebaek. Konflikt badał na miejscu przez trzy dni.
Największy protest Polaków na Litwie wzbudza nowa ustawa o oświacie, która uderza w polską mniejszość.
To jest bardzo skomplikowana kwestia, wymagająca badań. Nie będziemy się spieszyli z wnioskami. Zastanowimy się, co możemy zaproponować. Nie przedstawimy łatwych rozwiązań. Postaramy się przedstawić rozwiązania, które byłyby adekwatne do sytuacji i korzystne - uważa Vollebaek.
Zgodnie z nową ustawą, od 2013 r. w szkołach litewskich i szkołach mniejszości narodowych egzamin maturalny z języka litewskiego zostanie ujednolicony. Tymczasem program nauczania języka litewskiego w szkołach litewskich i nielitewskich się różni. W szkołach litewskich język litewski jest wykładany jako język ojczysty, a więc w szerszym wymiarze, natomiast w szkołach mniejszości - jako państwowy. Ponadto język litewski, jak podkreślają Polacy na Litwie, zawsze pozostanie dla przedstawicieli innych narodowości językiem wyuczonym, chcą więc, by egzamin z tego języka pozostał zróżnicowany.
Ustawa zakłada też, że w szkołach mniejszości narodowych lekcje historii i geografii Litwy oraz wiedzy o świecie w części dotyczącej Litwy mają być prowadzone w języku litewskim. W całości po litewsku będzie wykładany też przedmiot o nazwie "Podstawy wychowania patriotycznego".
Zdaniem litewskich Polaków ustawa ta jest dyskryminująca; żądają jej poprawienia.
O sytuacji polskiej mniejszości Vollebaek rozmawiał m.in. z premierem Litwy Andriusem Kubiliusem, ministrem oświaty i nauki oraz parlamentarzystami. Wysłannik OBWE odwiedził rejon solecznicki, który w większości zamieszkują Polacy. Spotkał się z uczniami szkoły polskiej i przedstawicielami Forum Rodziców Szkół Polskich na Litwie. Przedstawiciele polskiej mniejszości w wypowiedziach dla litewskich mediów stwierdzili, że nie liczą na to, że raport OBWE w ich sprawie zmieni ich sytuację.