W archiwach londyńskiego Studium Polski Podziemnej odnaleziono dokumenty na temat niedoszłej misji Krystyny Skarbek (Christine Granville) w Polsce pod koniec II wojny światowej.

REKLAMA

Skarbek, która współpracę z brytyjskimi służbami zaczęła jeszcze przed powstaniem Kierownictwa Operacji Specjalnych (Special Operations Executive - SOE), w początkowym okresie wojny była w Polsce kilka razy, później jednak wysyłano ją w inne części Europy. W sierpniu 1944 roku, po wybuchu Powstania Warszawskiego, nalegała na to, by ją przerzucić do Polski, ale bezskutecznie. Do kraju miała jednak być przerzucona na przełomie 1944 i 1945 roku w ramach podmisji Flamstead i tego właśnie dotyczą odnalezione dokumenty.

Podmisja Flamstead - czemu nie doszła do skutku?

Podmisja Flamstead była częścią misji Freston, której celem było wybadanie nastrojów, nastawienia i potrzeb Armii Krajowej, a także jej stosunku do Armii Czerwonej - mówi PAP Tomasz Muskus, polonijny badacz historii z Londynu, który znalazł w archiwum Studium Polski Podziemnej dokumenty na ten temat. Podmisja Flamstead miała wylądować na zrzutowisko Wilga w okolicach Limanowej na terenie komendy okręgu AK Kraków.

Podmisja Flamstead
otrzymała zgodę angielską na odlot do Gardy. Przerzucimy w najbliższą pogodną noc. W skład wchodzi pani Krystyna Granville, oficer brytyjski, z pochodzenia Polka, na której możecie polegać. Ma pełnić zadanie łącznika pomiędzy poszczególnymi misjami. W razie możliwości ułatwcie jej poruszanie się w terenie
- napisano w depeszy z 30 grudnia 1944 roku.
W innej depeszy wskazano, że celem misji jest pełnienie roli obserwatorów, Skarbek opisana została w niej jako porucznik lotnictwa. Jak wyjaśnia Muskus, Skarbek jako oficer brytyjski w stopniu porucznika o pseudonimie Folkestone miała pełnić zadanie łącznika pomiędzy misją Freston oraz podmisją Farnham na terenie okręgu AK Łódź. W misji Farnham miał wziąć udział partner i przyszły narzeczony Skarbek, major Andrzej Kowerski ps. Andrew Kennedy.

Muskus mówi też, że podmisja Flamstead po wylądowaniu miała zostać wyposażona w narty, żeby umożliwić jej szybkie poruszanie na górzystych terenach. Skarbek bardzo dobrze jeździła na nartach.

Ostatecznie jednak podmisje Fernham oraz Flamstead, podobnie jak te przygotowywane przez Brytyjczyków w innych okręgach AK - warszawskim, śląskim, czy poznańsko-pomorskim, nie doszły do skutku. Przyczyną były niesprzyjająca pogoda, prowadzone przez Niemców na tych terenach pacyfikacje na dużą skalę i na początku stycznia 1945 roku zapadła decyzja, aby nie wysyłać misji na tereny, które stopniowo były zajmowane przez Armię Czerwoną. 12 stycznia 1945 roku ruszyła sowiecka ofensywa.

Pierwsza agentka w brytyjskim wywiadzie

Krystyna Skarbek była pierwszą agentką w brytyjskim wywiadzie i najdłużej służącą agentką brytyjską w czasie II wojny światowej. Urodzona w 1908 roku dołączyła do brytyjskiego wywiadu po niemieckiej inwazji na Polskę w 1939 roku. Agent, który ją rekrutował, opisał Skarbek słowami: "Wielka polska patriotka, wytrawna narciarka i prawdziwa miłośniczka przygód".

W czasie wojny Skarbek działała na frontach wschodnim, zachodnim i na Bliskim Wschodzie. Jedną z jej najważniejszych misji było przedostanie się przez zaśnieżoną granicę polską przy temperaturze minus 30 stopni i przemycenie mikrofilmu, który zawierał informacje na temat planów niemieckiej inwazji na Związek Sowiecki, a także oswobodzenie francuskich opozycjonistów z rąk Gestapo. Jak się uważa, Skarbek była inspiracją dla postaci Vesper Lynd, bohaterki pierwszej powieści Iana Fleminga o Jamesie Bondzie, "Casino Royale".