Grupa 59 czołowych amerykańskich senatorów w liście wystosowanym do premiera Mateusza Morawieckiego zaapelowała o przyjęcie ustawy reprywatyzacyjnej sprawiedliwej wobec polskich Żydów, którzy przeżyli Holokaust i ich rodzin. Senatorowie wyrażają rozczarowanie, że "Polska jest jedynym poważnym państwem Europy, które do tej pory nie przyjęło narodowej, kompleksowej ustawy przewidującej restytucję mienia bądź odszkodowania za własność prywatną", jednak "żywią nadzieję, że wkrótce to nastąpi".
W swoim liście napisanym przez senator Tammy Baldwin, przedstawicielkę Partii Demokratycznej z stanu Wisconsin i senatora Marco Rubio, republikanina z Florydy, w przeszłości kandydata do otrzymania mandatu Partii Republikańskiej w wyborach prezydenckich 2016 r., senatorzy poparli stanowisko World Jewish Restitution Organization (WJRO) przedstawione w październiku ub. roku bezpośrednio po opublikowaniu przez Ministerstwo Sprawiedliwości projektu ustawy reprywatyzacyjnej.
World Jewish Restitution Organization z siedzibą w Jerozolimie została utworzona w 1992 przez World Jewish Congress w celu pomocy w odzyskaniu mienia żydowskiego w Europie (z wyjątkiem Niemiec i Austrii).
Senatorzy - sygnatariusze listu do premiera Morawieckiego, w tym przywódca mniejszości demokratycznej Senatu senator Chuck Schumer, demokrata z Nowego Jorku i wpływowy republikanin sen. John McCain, wśród wad projektu ustawy reprywatyzacyjnej wymieniają fakt, że wyklucza ona możliwość zwrotu pierwotnie posiadanej własności; przewiduje tylko częściowe odszkodowanie za utracony majątek i wyklucza możliwość otrzymania odszkodowania za udziały posiadane w zniszczonych firmach.
Projekt ustawy ponadto nie daje możliwości dochodzenia roszczeń majątkowych przez obywateli tych państw, które nie podpisały powojennych układów regulujących odszkodowania za utraconą własność takich jak np. układ Polski ze Stanami Zjednoczonymi.
Jak podkreślił przewodniczący WJRO Ronald Lauder w oświadczeniu opublikowanym w reakcji na upublicznienie w ub. roku projektu ustawy, takie ustalenia są krzywdzące dla większości polskich Żydów, którzy przeżyli Holokaust, a po wojnie znaleźli schronienie poza granicami Polski.
Dodatkowe zastrzeżenia przywódców WJRO i amerykańskich senatorów do projektu Dużej Ustawy Reprywatyzacyjnej jaki Ministerstwo Sprawiedliwości przedstawiło w październiku ub. roku wzbudza fakt, że prawo do dziedziczenia roszczeń będą mieli tylko najbliżsi krewni pierwotnych właścicieli (dzieci, rodzice) w linii prostej.
Senatorowie w swoim liście do premiera Morawieckiego apelują o jak najszybsze przyjęcie przez polski parlament ustawy reprywatyzacyjnej zgodnej zasadami tzw. Deklaracji Terezińskiej.
Deklaracja Terezińska z 30 czerwca 2009 wydana po zakończeniu "Konferencji ds. majątków okresu Holokaustu" w Pradze (Holocaust Era Assets Conference) została przyjęta przez przedstawicieli 46 państw świata, w tym przedstawiciela Polski.
Deklaracja Terezińska nie zawiera wiążących prawnie zobowiązań, wyraża jedynie intencje uczestników konferencji.
(mpw)