Komisja Europejska uruchomi wobec Węgier mechanizm warunkowości, który umożliwia odbieranie unijnych funduszy w związku z łamaniem zasad państwa prawa. To będzie pierwsza taka decyzja w Unii Europejskiej.

Ogłoszenie decyzji przyjęto aplauzem w Parlamencie Europejskim, dwa dni po kolejnym zwycięstwie wyborczym Viktora Orbana na Węgrzech - wskazuje AFP.

Ursula von der Leyen tłumaczyła, że taka decyzja została podjęta w stosunku do Węgier, ponieważ problemem w tym kraju jest korupcja.

Komisja Europejska wysłała już kilka miesięcy temu list w tej sprawie do Budapesztu, ale odpowiedź węgierskich władz nie była wystarczająca. Teraz zostanie wysłane oficjalne pismo, które będzie równoznaczne z uruchomieniem procedury mechanizmu warunkowości.

Ewentualne zawieszenie lub zmniejszenie płatności musi zostać zatwierdzone przez co najmniej 15 z 27 państw członkowskich, a taka procedura powinna trwać od sześciu do dziewięciu miesięcy.

Co z polskim KPO?

W tym kontekście szefowa KE Polski nie wymieniła, więc taki mechanizm nie będzie stosowany wobec naszego kraju. Polska nie ma takich problemów z korupcją jak Węgry. Ursula von der Leyen powiedziała natomiast, że problemem w Polsce jest niezawisłość sądownictwa. Szefowa KE zaznaczyła, że 9 kwietnia będzie w Warszawie, ale nie po to, żeby zatwierdzić polski Krajowy Plan Odbudowy, a żeby wesprzeć uchodźców.

Akceptacja polskiego Krajowego Planu Odbudowy może nastąpić już niedługo. Ursula von der Leyen powtórzyła warunki, które muszą zostać spełnione. Głównym jest likwidacja Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego. Wyjaśniła, że po przyjęciu przez Sejm ustawy w sprawie likwidacji Izby, Komisja ją oceni i jeżeli uzna, że spełnia warunki, to pieniądze będą wypłacone. 

Mechanizm warunkowości - o co chodzi?

Rozporządzenie w sprawie uwarunkowań dotyczących praworządności, mające na celu ochronę funduszy UE przed ich ewentualnym niewłaściwym wykorzystaniem, weszło w życie 1 stycznia 2021 roku. W ramach nowych przepisów nie zaproponowano jednak żadnych instrumentów.

Rada Europejska zwróciła się do Komisji o opracowanie wytycznych dotyczących stosowania mechanizmu i zastrzegła, że będzie on mógł zostać uruchomiony dopiero po przyjęciu tych wytycznych. Jednocześnie dwa państwa członkowskie - Polska i Węgry - 11 marca 2021 roku zaskarżyły do TSUE ten mechanizm.

Według Polski rozporządzenie dotyczące mechanizmu warunkowości m.in. wprowadzało polityczną ocenę państw członkowskich na podstawie nieskonkretyzowanych zasad i nie określa żadnych mierzalnych kryteriów spełnienia warunków państwa prawnego.

W opinii wydanej 2 grudnia 2021 r. rzecznik generalny TSUE ocenił, że skargi Polski i Węgier należało oddalić.

Zobacz również:

Opracowanie: