Ukraiński Instytut Pamięci Narodowej oświadczył, że w związku z brakiem reakcji władz Polski na niszczenie znajdujących się na jej terytorium ukraińskich miejsc pamięci narodowej, wstrzymuje legalizację polskich upamiętnień na Ukrainie. Wcześniej ukraiński MSZ wyraził oburzenie w związku z demontażem ukraińskiego pomnika we wsi Hruszowice w województwie podkarpackim. Ministerstwo oceniło, że jest to prowokacja w przededniu obchodów 70. rocznicy akcji „Wisła”. Z kolei polskie ministerstwo kultury podkreśla, że demontaż pomnika jest zgodny z prawem i zwraca uwagę, że to pomnik UPA wzniesiono z naruszeniem obowiązującego w Polsce prawa.
IPN zapowiedział, że zainicjuje wstrzymanie wydawania pozwoleń na prace poszukiwawcze pochówków i porządkowanie polskich miejsc pamięci na Ukrainie.
Instytut zaapelował także do lokalnych władz samorządowych, by wstrzymały rozpatrywanie wniosków "jakichkolwiek polskich instytucji, osób prywatnych czy organizacji społecznych dotyczących wydawania zezwoleń na budowę nowych polskich pomników i znaków pamięci, czy też restaurację już istniejących".
Według IPN w Kijowie, na terenie Ukrainy znajduje się obecnie "co najmniej 105 polskich pomników i znaków pamięci", które powstały w latach 1991-2017 i, jak głosi oświadczenie, "pozostają one nielegalne".
Ukraiński IPN oświadczył, że jest to reakcja na zniszczenie pomnika żołnierzy Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA) we wsi Hruszowice. 26 kwietnia na cmentarzu we wsi Hruszowice w powiecie przemyskim w województwie podkarpackim grupa nieznanych osób zniszczyła bratnią mogiłę żołnierzy UPA i dopuściła się znieważenia herbu państwowego Ukrainy, tryzuba - czytamy.
Polskie ministerstwo kultury podkreśla, że demontaż pomnika jest zgodny z prawem i zwraca uwagę, że to pomnik UPA wzniesiono z naruszeniem obowiązującego w Polsce prawa.
MKiDN podkreśla, że "strona polska stoi na stanowisku, że każdy poległy lub zamordowany na skutek wojen i represji politycznych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (jak i Ukrainy) ma prawo do godnego uczczenia i spoczynku". Jednocześnie, jak napisano w komunikacie resortu, "nie ma przyzwolenia na funkcjonowanie w przestrzeni publicznej, wzniesionych niezgodnie z obowiązującymi na terenie RP przepisami prawa, pomników ‘chwały Ukraińskiej Armii Powstańczej’, których celem jest gloryfikowanie formacji zbrojnej, odpowiedzialnej za zbrodnie dokonane na tysiącach, w zdecydowanej większości bezbronnych polskich obywateli".
Incydent ten ukraiński IPN powiązał z przypadającą w piątek 70. rocznicą rozpoczęcia akcji "Wisła", która polegała na wysiedleniu ludności ukraińskiej z Polski południowo-wschodniej na Ziemie Odzyskane.
70 lat temu polski reżim komunistyczny dokonał straszliwej zbrodni (...). Z własnych domów wysiedlonych zostało blisko 150 tysięcy Ukraińców, których wywieziono daleko od rodzinnych stron, by ulegli asymilacji i zniknęli jako wspólnota narodowa - czytamy w oświadczeniu.
Niestety, 70. rocznica tej tragedii mija nie pod znakiem pojednania i dialogu historycznego, a staje się kolejnym przyczynkiem do niszczenia śladów istnienia naszego narodu na terenach południowo-wschodniej Polski - zaznaczono w dokumencie.
Instytut oświadczył, że od 2014 roku w Polsce zdewastowano 15 ukraińskich upamiętnień i zarzucił polskim organom porządkowym, że nie wyjaśniły żadnego z tych przypadków. Dodał, że w Polsce nie odnawia się zniszczonych ukraińskich pomników, podczas gdy na Ukrainie, jak podkreślił, zdewastowane w ostatnim okresie cztery polskie pomniki zostały odnowione przez władze, a w związku z incydentami wszczęto sprawy karne.
Ukraiński IPN oświadczył, że gotów jest do wznowienia współpracy z polskimi partnerami pod warunkiem przeprowadzenia przejrzystego śledztwa w sprawie niszczenia ukraińskich upamiętnień w Polsce, ukarania sprawców, odnowienia tych obiektów ze środków strony polskiej oraz ich legalizacji.
Ministerstwo Spraw Zagranicznych Ukrainy wyraziło oburzenie w związku z demontażem ukraińskiego pomnika i oceniło, że jest to prowokacja w przededniu obchodów 70. rocznicy akcji "Wisła".
Jest to jawna prowokacja w przededniu obchodów 70. rocznicy zbrodniczej akcji "Wisła", zorganizowana w oczywistym celu odwrócenia uwagi od tej straszliwej daty - oświadczyła ukraińska dyplomacja.
MSZ podkreśliło, że we wspólnym interesie dwóch krajów należy uregulowanie sytuacji prawnej upamiętnień do obu stronach granicy, by w przyszłości uniknąć takiego rodzaju zdarzeń.
Zwrócimy się do strony polskiej z prośbą o oficjalne wyjaśnienie i uzgodnimy dalsze kroki ku legalizacji wszystkich miejsc pochówków (ukraińskich) w Polsce oraz polskich na Ukrainie w celu zapewnienia im należytej opieki na poziomie państwowym zgodnie z umową dwustronną o ochronie miejsc pamięci z 1994 roku - czytamy w oświadczeniu.
(łł)
