Fragmenty kostki brukowej, po której w 1940 r. szli więźniowie pierwszego transportu do niemieckiego obozu KL Auschwitz zostały odnalezione podczas prac związanych z modernizacją linii kolejowej w Tarnowie. Staną się one częścią pomnika upamiętniającego to wydarzenie.
Pierwszy transport polskich więźniów składał się z 728 mężczyzn. Do Auschwitz deportowani zostali z więzienia w Tarnowie. 14 czerwca 1940 roku uważany jest za dzień, w którym zaczął działać ten obóz koncentracyjny.
Jak poinformował Marek Popiel z Wydziału Kultury Urzędu Miasta Tarnowa, znaczna część odnalezionego historycznego bruku zostanie wykorzystana przy remoncie tarnowskiego pomnika Pierwszego Transportu do KL Auschwitz. Prace mają się rozpocząć w kwietniu.
Odkryty fragment bruku stanowi część dojazdu do dawnej wojskowej rampy załadowczej użytkowanej w okresie międzywojennym przez m.in. oddziały 16 Pułku Piechoty. Rankiem 14 czerwca 1940 roku prowadzeni byli nim pod niemiecką eskortą polscy więźniowie polityczni, którzy wagonami towarowymi zostali przewiezieni do KL Auschwitz. Byli wśród nich żołnierze kampanii wrześniowej, harcerze oraz osoby zatrzymane przy próbie przedostania się do polskiego wojska we Francji po 17 września 1939 roku.
Z ustaleń Marka Popiela wynika, że więźniowie nie wsiadali do pociągu na terenie dworca kolejowego, ani z mieszczącej się za nim rampy towarowej, lecz z nieistniejącej już rampy wojskowej, która początek miała w okolicach obecnej ul. Warsztatowej i rozjazdu kolejowego do Szczucina. Większość więźniów nie pochodziła z Tarnowa. W swoich wspomnieniach mówili nie o monumentalnym budynku dworca, ale o płaskim terenie i torach - przypomniał.
Dodał, że na fotografii wykonanej 14 czerwca 1940 roku z wiaduktu kolejowego nad ul. Krakowską widać, że kolumna więźniów minęła ul. Kochanowskiego, przemaszerowała pod wiaduktem i zaraz za nim skręciła w prawo. Więźniowie przemaszerowali po ciemnym bruku w stronę rampy załadowczej.
Teren znaleziska został przebadany przez archeologów, wykonano pomiary geodezyjne i dokumentację fotograficzną. W związku z pracami remontowymi na kolei, w poniedziałek bruk zostanie przewieziony do magazynu, gdzie będzie przechowywany do czasu remontu pomnika.
W Auschwitz Niemcy więźniów z pierwszego transportu umieścili w podziemiach budynku tzw. Monopolu Tytoniowego. Wśród 728 deportowanych byli żołnierze kampanii wrześniowej, członkowie podziemnych organizacji niepodległościowych, gimnazjaliści i studenci, a także kilku polskich Żydów. Spośród więźniów z pierwszego transportu wojnę przeżyło 239.
Niemcy więzili w Auschwitz około 150 tys. Polaków. Około 75 tys. zginęło. W pierwszym okresie istnienia obozu przebywali w nim głównie Polacy, dla których go założono. Począwszy od połowy 1942 roku, z powodu coraz liczniejszych transportów Żydów, ich liczba zrównała się z Polakami. Od 1943 roku Żydzi stanowili większość. Obóz został wyzwolony 27 stycznia 1945 roku przez Armię Czerwoną.
W Auschwitz Niemcy zgładzili co najmniej 1,1 miliona osób, głównie Żydów, a także - oprócz Polaków - Romów, jeńców sowieckich i przedstawicieli innych narodowości.
(mpw)