Wielki Post w Kościele katolickim to czas przygotowania do Wielkanocy, czyli najważniejszej chrześcijańskiej uroczystości. Okres ten rozpoczyna Środa Popielcowa, a kończy liturgia mszy Wieczerzy Pańskiej, która sprawowana jest w Wielki Czwartek. Kiedy w tym roku rozpoczyna się Wielki Post? Czym jest post ilościowy, jakościowy i ścisły?
Wielki Post to czas pokuty, który poprzedza święta wielkanocne. Trwa on 40 dni i rozpoczyna się w Środę Popielcową.
Czas trwania Wielkiego Postu ma odniesienie do trwającego 40 dni postu samego Chrystusa.
Wielkanoc to święto ruchome. Wypada w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni Księżyca, a więc jest obchodzona pomiędzy 22 marca a 25 kwietnia.
Wielkanoc 2022 świętować będziemy 17 kwietnia. Oznacza to, że Środa Popielcowa w 2022 roku wypadnie 2 marca, a Wielki Post zakończy się w Wielki Czwartek, czyli 14 kwietnia.
Przed Wielkim Postem przypada czas karnawału, czyli okres hucznych zabaw, balów i maskarad, które kończą się we wtorek (tzw. ostatki) przed Środą Popielcową.
Wielki Post to czas przygotowania do Zmartwychwstania Pańskiego. Jest to okres pokuty i nawrócenia. Dla katolików to najważniejszy czas w roku.
Od Środy Popielcowej do końca Wielkiego Postu w liturgii obowiązuje kolor fioletowy. Kościół też zakazuje hucznych zabaw w tym okresie. Wiele osób rezygnuje z picia alkoholu i jedzenia słodyczy w czasie Wielkiego Postu.
W tym czasie, w każdy piątek, w kościołach odprawia się nabożeństwo drogi krzyżowej, w niedzielę - nabożeństwo gorzkich żali. Wierni uczestniczą także w rekolekcjach.
W trakcie Wielkiego Postu katolicy często praktykują post ilościowy i jakościowy. Co oznaczają i czym się różnią?
- Post jakościowy - polega na powstrzymywaniu się od spożywania mięsa i wywaru z mięsa. Natomiast nie zabrania się spożywania jaj, nabiału, przypraw i tłuszczów zwierzęcych. Obowiązuje w większość piątków w roku.
- Post ilościowy - polega na ograniczeniu posiłków do jednego do syta dziennie. Natomiast nie zabrania się skromnych posiłków: porannego i wieczornego. Nie jest zabronione spożywania mięsa i ryb. Można łączyć posiłek południowy z wieczornym.
- Post ścisły - łączy oba posty w jeden. Obowiązuje m.in. w Środę Popielcową i Wielki Piątek.
Droga krzyżowa to jedno z najważniejszych nabożeństw w czasie Wielkiego Postu. Odprawiana jest ona w każdy piątek. Droga krzyżowa ma upamiętnić męczeńską śmierć Jezusa oraz złożenie jego ciała do grobu.
W jej czasie wierni rozważają 14 stacji.
- Stacja I: Jezus na śmierć skazany
- Stacja II: Jezus bierze krzyż na swoje ramiona
- Stacja III: Pierwszy upadek pod krzyżem
- Stacja IV: Pan Jezus spotyka swoją Matkę
- Stacja V: Szymon z Cyreny pomaga dźwigać krzyż Jezusowi
- Stacja VI: Weronika ociera twarz Jezusowi
- Stacja VII: Drugi upadek pod krzyżem
- Stacja VIII: Jezus spotyka płaczące niewiasty
- Stacja IX: Trzeci upadek pod ciężarem krzyża
- Stacja X: Jezus z szat obnażony
- Stacja XI: Jezus do krzyża przybity
- Stacja XII: Jezus umiera na krzyżu
- Stacja XIII: Jezus z krzyża zdjęty
- Stacja XIV: Jezus do grobu złożony
Gorzkie żale to nabożeństwo pasyjne. Odprawiane są przede wszystkim w niedziele, ale również - zależnie od lokalnych zwyczajów - w inne dni (np. w czasie Triduum Paschalnego, zwłaszcza w Wielki Piątek).
Gorzkie żale składają się z trzech części. W poszczególne niedziele Wielkiego Postu odprawia się kolejne części (dwukrotnie, gdyż Wielki Post trwa sześć tygodni), natomiast Zachęta (Pobudka) pozostaje zawsze ta sama.