"To, co robimy dla dobra dziecka, najczęściej ma odwrotne skutki". Rady dla rodziców uczniów

Wspierać, myśleć o potrzebach dzieci i ograniczać korzystanie z "ekranów". Takie rady dla wszystkich rodziców i uczniów przygotowali na nowy rok szkolny jedni z najlepszych nauczycieli i pedagogów w kraju, z którym rozmawiał reporter RMF FM. Pytaliśmy o to, czy dzieci powinny chodzić na dziesiątki zajęć dodatkowych, czy należy odrabiać zadania domowe za czy razem z małym uczniem i jak zadbać o dobre samopoczucie maluchów.

Wracamy do szkoły stęsknieni, pełni chęci do tego, żeby pracować i to w grupie, ale także pełni obaw - mówi dr Iga Kazimierczyk, prezeska fundacji Przestrzeń dla Edukacji. Ważne, żeby pomóc dzieciom wrócić do szkoły w komforcie i bez obaw - tłumaczy.

Nie można przenosić własnych obaw. (...) Dzieci im młodsze tym bardziej chłoną nasze emocje i uczą się ich od nas. Jeśli my jesteśmy lekko przerażeni i mamy jakieś emocje i nerwy, to dzieci to przenoszą na siebie i reagują stanem emocjonalnym - zauważa.

Nowy rok szkolny to nowe obowiązki. Według badań, które przygotowała platforma Brainly, co drugi uczeń chodzi na dodatkowe zajęcia, co dziesiąty poświęca na nie nawet osiem godzin tygodniowo, a co trzeci bierze udział w kursach i dodatkowych lekcjach nawet w weekendy.

Wygląda to tak, że dziecko kończy szkołę i tak jakby zaczynało drugi etat edukacyjny - komentuje Przemysław Staroń. To co wydaje się, że jest robione dla dobra dziecka, najczęściej ma skutki, które nie są dla niego dobre. Nie da się funkcjonować w stanie chronicznego przemęczenia i przeciążenia - tłumaczy Nauczyciel Roku 2018.

Jeżeli ktoś chce wysłać dziecko na zajęcia dodatkowe, to musi mieć świadomość, że to może zacząć obracać się przeciwko temu dziecku i może nie realizować celu, który rodzic chce osiągnąć - tłumaczy Staroń.

Dobór dodatkowych zajęć, kursów i lekcji musi być poszukiwaniem "złotego środka" między aspiracjami rodziców i potrzebami ucznia. Trzeba zacząć od samego podmiotu, którym jest dziecko. (...) najlepiej jeżeli dzieci porządkuje sobie świat same - radzi Przemysław Staroń.

Trzeba z dzieckiem porozmawiać, a jeżeli dziecko nie wie (czego potrzebuje - przyp. red.), to są przeróżnego rodzaju sposoby na to, żeby rozpoznać potencjał dziecka w zakresie na przykład preferencji okołozawodowych, więc nie jesteśmy z tym sami - podpowiada.

W czasie pandemii dzieci z konieczności zasiadły na wiele godzin przed komputerami. Według międzynarodowych badań IPSOS w ciągu ostatniego roku czas korzystania z urządzeń elektronicznych przez najmłodszych wydłużył się o nawet dwie godziny dziennie. Młodsze nastolatki, do 15. roku życia, nawet jedną trzecią dnia spędzają korzystając z internetu, statystyki wśród najmłodszych uczniów są tylko nieznacznie lepsze. Tymczasem eksperci Instytutu Matki i Dziecka zalecają ograniczenie czasu, jak dzieci spędzają przed monitorem do minimum i ostrzegają przed wadami postawy, wzroku i otyłością.

Marcin Zaród, Nauczyciel Roku 2013 i twórca Tarnowskiej Akademii Nauki radzi, żeby wdrożyć w tym roku szkolnym zasadę, że "ekran jest potrzebny, tylko wtedy, kiedy jest niezbędny, kiedy nie możemy w inny sposób zrobić tego chcemy zrobić". W każdym innym momencie warto zachowywać balans, z przewagą kontaktu bezpośredniego - radzi nauczyciel i dodaje, że najważniejszym wzorem dla dziecka są rodzice. Powinniśmy pokazywać, jak korzystać z tych urządzeń - podkreśla.

Szkolny dylemat, z którym mierzą się prawie wszyscy rodzice i dzieci, to zadania domowe. Według badań PISA polscy uczniowie spędzają na ich odrabianiu prawie siedem godzin tygodniowo.

Marcin Zaród bierze udział w akcji "Zadaję z sensem" i radzi nauczycielom ograniczenie liczby dodatkowych prac, a rodzicom ograniczenie udziału w odrabianiu takich zadań. Rodzic powinien nauczyć dzieci nastawiania się na rozwój. Jeżeli dziecko się uczy, to uczy się dla siebie. To jest coś, czego nikt, nigdy mu nie odbierze. Jeżeli kiedyś przyjdzie mu zostać np. uchodźcą, to jest jedyna rzecz, którą na pewno będzie mogło zabrać ze sobą - zauważył.

Kolejne zagrożenie, poza problemami zdrowotnymi wywołanymi przez nadużywanie urządzeń elektronicznych, to kontakty z cyberprzestępcami - pedofilami, naciągaczami, czy zwykłymi hejterami. Według ostatniego raportu Dyżurnet.pl NASK w roku 2020 zgłoszono w polskiej sieci ponad 8 tysięcy materiałów zawierających treści erotyczne z udziałem nieletnich, z czego prawie 500 to była twarda pornografia. Eksperci ostrzegają przed rosnącą liczbą prób uwodzenia nieletnich przez internet i wyłudzania od dzieci treści erotycznych.

Część rodziców wprowadza oprogramowanie nadzorujące treści pojawiające się w telefonach, tabletach i komputerach dzieci. Dla Marcina Zaroda najważniejsza jest rozmowa z dzieckiem. Każdy zakaz można w jakiś sposób obejść. Sieć jest pełna porad jak obejść zabezpieczenia. Nic nie zastąpi świadomego wychowania w atmosferze zaufania. Ufając, musimy być jednak ostrożni i mieć świadomość, że dziecko przebywając we własnym pokoju może z kimś rozmawiać i traktować kogoś spotkanego przypadkowo w internecie jako swojego znajomego. A może to być element tzw. groomingu, czyli ktoś ze złymi zamiarami próbuje nasze dziecko obłaskawić, żeby w przyszłości mogło dojść do niebezpiecznych sytuacji - przestrzega.

Eksperci zgodnie podkreślają, że w czasie popandemicznego powrotu do szkoły ważna jest troska i empatia rodziców wobec uczniów. Trzeba być czujnym, reagować na momenty, gdy nastrój dziecka siada - radzi Iga Kazimierczyk. Gdy jest wycofane, apatyczne, pojawia się lęk, nastrój siada, wtedy trzeba reagować - dodaje prezeska fundacji Przestrzeń dla Edukacji.

Przemysław Staroń radzi korzystać z modlitwy o pogodę ducha. Ona sprowadza się do tego, żebyśmy godzili się z tym czego nie możemy zmienić. Żebyśmy mieli odwagę zmieniać to, co zmienić możemy. I żebyśmy byli mądrzy na tyle, żeby odróżnić jedno od drugiego - mówi. A Marcin Zaród dodaje, że ważne jest wspólne poszukiwania z dzieckiem pasji. To te pasje odciągają ich od ekranu - mówi.