Większość Polaków popiera mechanizm wypłaty unijnych funduszy dla krajów członkowskich Unii Europejskiej w zamian za przestrzeganie reguł praworządności – wynika z sondażu przeprowadzonego przez pracownię United Surveys dla „Dziennika Gazety Prawnej” i RMF FM.
Respondenci pracowni zapytali Polaków o to, czy "wypłata funduszy unijnych dla krajów członkowskich Unii Europejskiej powinna być uzależniona od tego, czy dane państwo przestrzega reguł praworządności".
Zdecydowanymi zwolennikami takiego rozwiązania jest 42 procent pytanych. Z odpowiedzią "raczej tak" zgodziło się 20,2 proc. respondentów, co oznacza, że mechanizm popiera ponad 60 procent Polaków.
Tylko 8,1 procent pytanych stwierdziło, że takie rozwiązanie raczej nie powinno funkcjonować w Unii Europejskiej. "Zdecydowanie nie" odpowiedziało 15,1 procent pytanych. 14,5 procent stwierdziło, że nie ma zdania w tej sprawie.
W środę polski Trybunał Konstytucyjny ma ocenić, czy z polską konstytucją zgodne są przepisy, które pozwalają uzależniać wypłatę unijnych środków od stosowania mechanizmów praworządności.
W podobnej sprawie swój wyrok wyda Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w Strasburgu. Orzeczenie ma dotyczyć skarg, które złożyły Polska i Węgry na ten mechanizm. Warto przypomnieć, że rzecznik generalny TSUE Manuel Campos Sanchez-Bordona już w grudniu ubiegłego roku zaproponował oddalić skargę Polski i Węgier w sprawie mechanizmu warunkowości. "System ten (mechanizm warunkowości) został przyjęty na właściwej podstawie prawnej, jest zgodny z art. 7 TUE oraz z zasadą pewności prawa" - podkreślił przedstawiciel TSUE. Z reguły linia orzecznicza trybunału nie odbiega od opinii rzecznika generalnego.
Złożone przez rządy Polski i Węgier skargi do TSUE dotyczą decyzji z grudnia 2020 roku. Liderzy państw Unii Europejskiej porozumieli się wtedy w sprawie wieloletniego budżetu, funduszu odbudowy oraz mechanizmu warunkowości.
Rozporządzenie w sprawie uwarunkowań dotyczących praworządności, którego celem jest ochrona funduszy Unii Europejskiej przed ich ewentualnym niewłaściwym wykorzystaniem, weszło w życie 1 stycznia 2021 roku. W ramach nowych przepisów nie zaproponowano jednak żadnych instrumentów.
Rada Europejska zwróciła się do Komisji o opracowanie wytycznych dotyczących stosowania mechanizmu i zastrzegła, że będzie on mógł zostać uruchomiony dopiero po przyjęciu tych wytycznych. Jednocześnie dwa państwa członkowskie - Polska i Węgry - 11 marca 2021 roku zaskarżyły do TSUE ten mechanizm.
Według Polski rozporządzenie dotyczące mechanizmu warunkowości wprowadza polityczną ocenę państw członkowskich na podstawie nieskonkretyzowanych zasad i nie określa żadnych mierzalnych kryteriów spełnienia warunków państwa prawnego.
Dodatkowo Polska wychodzi z założenia, że UE nie powierzono żadnych kompetencji kontrolnych w procesie stanowienia prawa krajowego i wykonania trójpodziału władzy ani w organizacji wymiaru sprawiedliwości. W związku z tym uzależnienie finansowania państw członkowskich od spełniania zasad, których nie ma w traktatach, byłoby naruszeniem norm prawnych Unii.