Sejm uchwalił ustawę przywracającą prawo do zasiłków opiekunom dorosłych osób niepełnosprawnych, którzy stracili je w zeszłym roku. Ustawa realizuje grudniowy wyrok Trybunału Konstytucyjnego. Za przyjęciem ustawy głosowało 431 posłów, nikt nie był przeciwko, a jedna osoba - Przemysław Wipler - wstrzymała się od głosu.
Ustawa o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów została przygotowana przez rząd w odpowiedzi na wyrok TK, który zakwestionował część zapisów nowelizacji ustawy o świadczeniach rodzinnych, która weszła w życie z początkiem zeszłego roku.
Uchwalona dziś ustawa przywraca świadczenia pielęgnacyjne odebrane opiekunom dorosłych osób niepełnosprawnych na mocy przepisów znowelizowanej ustawy o świadczeniach rodzinnych.
Teraz dla tej grupy przeznaczony jest specjalny zasiłek opiekuńczy w wysokości 520 zł, przy czym przysługuje on tylko wtedy, gdy łączny dochód dwóch rodzin - osoby sprawującej opiekę oraz wymagającej opieki - nie przekroczy, w przeliczeniu na osobę, ustawowego limitu (obecnie 623 zł).
Posłowie wprowadzili do ustawy kilka poprawek. Zaakceptowali poprawkę PO (zaproponowaną przez MPiPS), dotyczącą grupy ok. 5 tys. opiekunów, którzy nie zakwalifikowali się do specjalnego zasiłku opiekuńczego ze względu na to, że 1 stycznia 2013 r. nie mieli ważnego orzeczenia o niepełnosprawności w stopniu znacznym, bo czasowe decyzje w tym zakresie wygasły 31 grudnia 2012 r. W myśl poprawki osoby, które nie miały prawa do zasiłków w okresie 31 grudnia 2012 r. - 30 czerwca 2013 r. (a wcześniej pobierały świadczenie pielęgnacyjne), będą mogły otrzymywać specjalny zasiłek opiekuńczy.
Podczas prac sejmowych wprowadzono do ustawy m.in. propozycję klubu PSL zmierzającą do wyeliminowania rozbieżności interpretacyjnych i jednoznacznego wskazania, że zasiłki i świadczenia pielęgnacyjne należą się też rolnikom - jeśli zrezygnują z pracy w gospodarstwie.
Posłowie zgodzili się także, by od 2015 r. prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego przysługiwało także tym opiekunom, którzy nie podejmują pracy ze względu na opiekę nad osobą niepełnosprawną, a nie tylko tym, którzy zrezygnowali z pracy. Będzie ich jednak obowiązywało kryterium dochodowe.
Sejm nie zgodził się, aby rozwiązania te zaczęły obowiązywać już od maja, co zakładały poprawki TR i SLD.
Odrzucone zostały poprawki PiS, które znosiły kryterium dochodowe uprawniające do zasiłków, likwidowały czteromiesięczny termin na złożenie wniosków o wypłatę zaległych świadczeń oraz zrównywały kwoty świadczeń dla opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych i rodziców dzieci niepełnosprawnych (do wysokości 50 proc. średniego wynagrodzenia od przyszłego roku).
Poparcia nie uzyskały również poprawki SLD, które zakładały m.in. podwyższenie kwoty zasiłku przysługującego opiekunom dorosłych do 800 zł od maja, a od 2015 r. - 1000 zł, a także zniesienie lub podwyższenie kryterium dochodowego upoważniającego do zasiłków.
Odrzucono ponadto poprawkę SP, według której zasiłek wynosiłby tyle samo, ile świadczenie pielęgnacyjne.
Minister finansów Mateusz Szczurek podkreślił w czasie głosowania nad ustawą, że wydatki na świadczenia opiekunów wszystkich niepełnosprawnych w obecnym systemie wynoszą ok. 20 mld zł rocznie. Jeśli niektórzy posłowie protestują przeciwko niektórym wydatkom, to warto uzmysłowić o jakich tu pieniądzach rocznie mówimy. To jest wielokrotnie wyższa kwota niż to, co Polska wydaje na modernizację polskiej armii. To jest cztery tysiące razy więcej niż zostało przydzielone na budowę Muzeum Jana Pawła II kardynała Stefana Wyszyńskiego - powiedział Szczurek.
Zgodnie z rządową propozycją opiekunowie osób niepełnosprawnych, którzy utracili prawo do świadczeń pielęgnacyjnych, otrzymają ich zwrot. Będą one wypłacane wraz z ustawowymi odsetkami. Według szacunków będzie to wartość ok. 5 tys. zł. Przywrócone zostanie im również prawo do zasiłku, jednak w wysokości 520 zł - tyle wynosiło świadczenie pielęgnacyjne przed zakwestionowaną nowelizacją, obecnie wynosi 820 zł.
Z tego powodu protestujący przed Sejmem opiekunowie uważają, że ustawa nie realizuje wyroku TK.
Podczas prac nad ustawą posłowie opozycji zwracali uwagę, że nowelizacja ustawy o świadczeniach rodzinnych zróżnicowała sytuację opiekunów osób niepełnosprawnych ze względu na wiek, w którym powstała niepełnosprawność ich podopiecznych.
Ustawa realizująca wyrok TK wprowadzi kolejną kategorię. Będziemy mieli do czynienia z co najmniej trzema grupami opiekunów, z których każda będzie miała inne uprawnienia. Rodzice dzieci, których niepełnosprawność powstała przed osiągnięciem dorosłości, będą mieli prawo do świadczenia pielęgnacyjnego (obecnie 820 zł), opiekunowie dorosłych osób niepełnosprawnych będą uprawnieni do specjalnego zasiłku opiekuńczego (520 zł), jeśli spełnią kryterium dochodowe, zaś opiekunowie, którzy odzyskali utracone w zeszłym roku uprawnienia, będą otrzymywali zasiłek (również 520 zł) niezależnie od dochodu.
Zdaniem opozycji może to ponownie zakwestionować TK.
(mpw)