Rada Stała Konferencji Episkopatu Polski odpowiedziała na list 46 skrzywdzonych w sprawie zawieszenia arcybiskupa Tadeusza Wojdy po doniesieniach na temat jego zaniedbań w kwestii ochrony małoletnich. I choć o zawieszeniu przewodniczącego KEP nie ma w tym dokumencie mowy, to jest to dobry dokument.
Przypomnijmy, że po doniesieniach medialnych na temat zaniedbań arcybiskupa Tadeusza Wojdy w archidiecezji gdańskiej, dotyczących ochrony skrzywdzonych seksualnie w Kościele, grupa 46 pokrzywdzonych skierowała do Rady Stałej list otwarty.
Autorzy apelowali w nim o "zawieszenie abp. Tadeusza Wojdy w pełnieniu obowiązków przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski do czasu wyjaśnienia zarzucanych mu zaniedbań. W przypadku potwierdzenia stawianych mu zarzutów - o usunięcie go z funkcji przewodniczącego", ale także o "spotkanie Konferencji Episkopatu Polski z Delegacją Skrzywdzonych podczas zebrania plenarnego jeszcze w roku 2024".
W liście znalazł się także apel o zaangażowanie KEP w proces zmian "w prawie kanonicznym (m. in. nadania pokrzywdzonym statusu strony)", a także prośba o wskazanie daty "rozpoczęcia działań niezależnej komisji badającej przypadki wykorzystania seksualnego w Kościele od 1945 r.". Oprócz tego, proszono o "wprowadzenie ogólnopolskiej listy dobrych i złych praktyk dotyczących tych aspektów kontaktu ze skrzywdzonymi, których nie obejmuje prawo kanoniczne", powołanie Rzecznika Praw Osób Skrzywdzonych w Kościele i o uzupełnienie wytycznych KEP o obowiązek docierania przez biskupów do osób pokrzywdzonych, o których dowiadują się oni z mediów.
Członkowie Rady Stałej odpowiedzieli na ten list i jest to zaskakująco dobra odpowiedź.
Wasz list skierowany do nas, biskupów tworzących Radę Stałą Konferencji Episkopatu Polski, przyjmujemy jako zaproszenie do spotkania, wzajemnego słuchania się, szczerego dialogu i współpracy. Uważnie zapoznaliśmy się z Waszymi postulatami i rozmawialiśmy o nich na naszym zebraniu w dniach 10 i 11 czerwca 2024 roku. Zapewniamy, że w Waszych słowach dostrzegamy troskę o wspólnotę Kościoła, szczególnie o ochronę najsłabszych i bezbronnych, a także wsparcie skrzywdzonych i cierpiących - możemy przeczytać w liście skierowanym przez członków Rady Stałej do 46 sygnatariuszy listu.
List zawiera także odpowiedź na konkretne postulaty. Jeśli chodzi o zawieszenie przewodniczącego KEP arcybiskupa Tadeusza Wojdy, to nie ma o nim mowy, ale biskupi zapewniają, że "Rada Stała KEP przyjęła oświadczenie abp. Tadeusza Wojdy SAC, że zwrócił się do Stolicy Apostolskiej z prośbą o zbadanie stawianych mu zarzutów zaniedbań. W takiej postawie widzimy zaufanie Księdza Arcybiskupa do Ojca Świętego Franciszka, działań Stolicy Apostolskiej i ustanowionych kościelnych procedur".
Bardziej konkretna jest odpowiedź na inne postulaty. Biskupi zaprosili przedstawicieli osób skrzywdzonych na "spotkanie z biskupami tworzącymi Konferencję Episkopatu Polski".
Proponujemy, by odbyło się ono 19 listopada 2024 roku o godz. 16.00 na Jasnej Górze, gdzie będziemy w związku z zaplanowanym Zebraniem Plenarnym KEP oraz dorocznymi rekolekcjami Episkopatu. Mamy nadzieję, że ten termin będzie dla Was dogodny. Jeżeli przyjmiecie nasze zaproszenie, to za szczegóły organizacyjne spotkania będzie odpowiedzialne Biuro Delegata KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży - napisano w odpowiedzi.
Bez konkretnej odpowiedzi pozostała prośba o wskazanie terminu rozpoczęcia prac niezależnej komisji historycznej, ale i do tej kwestii biskupi się odnieśli.
W Waszym liście pytacie także o powołanie komisji niezależnych ekspertów do zbadania zjawiska wykorzystywania seksualnego w Kościele w Polsce. Intensywne prace nad powołaniem komisji trwają od marca 2023 roku. Chcemy, aby powołanie komisji wyrażało solidarną postawę wszystkich przełożonych kościelnych, dlatego w toku prac, do współtworzenia jej, biskupi zaprosili konferencje wyższych przełożonych zakonów męskich i zgromadzeń żeńskich. Delegat KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży, który koordynuje prace przygotowawcze, zapewnia, że projekt komisji jest na ukończeniu i będzie gotowy na jesienne zebrania plenarne przełożonych zakonnych i biskupów - wskazano.
Biskupi zgodzili się także przekazać w Stolicy Apostolskiej prośby skrzywdzonych w kwestii zmiany prawa kanonicznego.
Wychodząc naprzeciw Waszej propozycji przekazania Stolicy Apostolskiej postulatów konkretnych zmian w prawie kanonicznym, służących poprawie sytuacji osób skrzywdzonych, pragniemy wskazać, że w pracach najbliższego posiedzenia Synodu Biskupów będą podejmowane kwestie propozycji zmian w prawie kanonicznym związane m.in. z tym zagadnieniem. Chcemy więc, aby Wasz głos stał się ważną częścią postulatów, z którymi oficjalna delegacja Konferencji Episkopatu Polski uda się na kolejną sesję Synodu o synodalności w Watykanie w październiku br. W związku z tym prosimy, byście przekazali Wasze sugestie do Sekretariatu Konferencji Episkopatu Polski (biuro@episkopat.pl) do końca sierpnia 2024 roku - napisano.
Jeśli chodzi o nowego rzecznika skrzywdzonych w Kościele, to biskupi akurat tę sprawę postanowili zrzucić na Watykan i uniknąć własnej odpowiedzi. Postulat powołania takiego rzecznika, według członków rady stałej wymaga zmiany prawa kanonicznego.
Jesteśmy bowiem przekonani, że aby taka osoba mogła skutecznie działać, niezbędne jest, by funkcja ta miała wyraźne i jasno określone umocowanie w prawie kanonicznym - napisano. W języku kościelnym oznacza to tyle, że takiego rzecznika zwyczajnie nie będzie. I w tej sprawie manewru Rada Stała nie przewiduje.
Jeśli chodzi o pozostałe postulaty to Rada Stała KEP wskazuje, że trwają obecnie prace nad nowelizacją "Wytycznych KEP dotyczących ochrony dzieci i młodzieży", i że to one mają uwzględniać "zmiany prawa państwowego i kościelnego, jak również doświadczenia działania kościelnego systemu reagowania, pomocy skrzywdzonym i prewencji wykorzystania seksualnego małoletnich i bezbronnych w Kościele".
Zostaną w nich uwzględnione zgłaszane przez Was postulaty wyznaczenia w każdej diecezji przynajmniej jednej kobiety zaangażowanej w działania systemu i opracowania listy dobrych praktyk kontaktu ze skrzywdzonymi, a także obowiązku docierania biskupów do osób skrzywdzonych, który jest już zapisany w Vademecum Dykasterii Nauki Wiary - podkreślono.
A na koniec listu pojawił się wątek bardziej osobisty.
Z szacunkiem odczytujemy fakt, że jesteście w Kościele, mimo krzywdy, której doświadczyliście. Przepraszamy, że nie zawsze byliśmy przy Was, by Was wspierać. Chcemy wsłuchiwać się w Wasz głos, wciąż na nowo ucząc się wrażliwości na zranionych w naszych wspólnotach. Mamy nadzieję, że ten dialog okaże się ważnym krokiem na drodze do wzajemnego zrozumienia i współpracy, która przyczyni się do lepszej ochrony najmłodszych i bezbronnych - napisano.
Ten list, choć nie załatwia wszystkich spraw, pozostaje dobrym sygnałem, że Rada Stała KEP jest w stanie odpowiedzieć na trudne pytania i podjąć niełatwy dla siebie dialog. Wielu konkretów w nim nie ma, ale jest nadzieja, że coś się jednak wydarzy.
Publikujemy pełną treść odpowiedzi KEP na list pokrzywdzonych.