Zapraszamy na trzecią odsłonę Kulinarnej Listy Przebojów RMF FM i RMF24. Przedstawiamy w niej specjały kuchni śląskiej. Korzystając z przepisów, które dla Was zebraliśmy, możecie poczuć śląskie smaki na własnym… podniebieniu!
W recepturze wytwarzania ciastek podstawowym składnikiem są szpyrki (skwarki), które wytapiano ze słoniny uzyskiwanej podczas domowego świniobicia. Ciasteczka w zależności od użytej formy i pomysłowości gospodyni mają różne kształty i są podobne do ciasteczek z ciasta kruchego. Mają delikatny zapach i smak cukru waniliowego lub migdałów.
Ciasteczka ze szpyrek były jedną z wielu potraw wigilijnych, charakterystycznych dla Śląska Cieszyńskiego. Mieszkańcy Ustronia pamiętają, że ciasteczka były wypiekane jeszcze przed II wojną światową, jednak z literatury wynika, że na terenie Śląska Cieszyńskiego wypiekano je wcześniej, już na przełomie XIX i XX wieku.
Słoninę kroimy w drobną kostkę i wysmażamy na lekko złoty kolor. Następnie przelewamy ją przez durszlak, czysty smalec przelewamy do kamionkowego garnca, a szpyrki, które zostają na durszlaku, wykorzystujemy do pieczenia ciasteczek.
Przygotowanie ciastek:
- na około 1 kg zmielonych dwukrotnie szpyrek dajemy około 1 kg mąki. Ilość mąki zależy od tego, jak wysmażymy szpyrki - im bardziej wysmażone, tym mniej mąki wchłoną. Dodajemy 5 jajek, cukier (około 0,5 kg), proszek do pieczenia, cukier waniliowy lub tarte migdały, które mają zneutralizować smak szpyrek. Wyrabiamy ciasto, które nie może przylegać do rąk ani do maszynki;
- gotowe ciasto przeciskamy przez maszynkę do mięsa;
- najpopularniejszą formą ciasteczek ze szpyrek jest gwiazdka pięcioramienna, ale gospodynie używają również i innych kształtów - zależnie od formy, jaką przyłożą do maszynki do mięsa. Dawniej ciasto wałkowano i wykrawano kieliszkiem krążki i półksiężyce;
- ciasteczka wykładamy na blaszkę wysmarowaną tłuszczem i pieczemy w piekarniku nagrzanym do temperatury 200 st. C przez około 10 minut. Po wyjęciu z piekarnika ciepłe jeszcze ciasteczka posypujemy obficie cukrem pudrem.
Fasola (fazola), zwana po cieszyńsku becokiem, była uprawiana od dawna na terenie Śląska Cieszyńskiego i wykorzystywana w tradycyjnej kuchni.
Sezon na fasolę przypada latem i jesienią, kiedy to można przyrządzić potrawę ze świeżo zebranych nasion. W tych porach roku z powodzeniem zastępowała mięsne potrawy, bo pierwsze świniobicia robiono dopiero na zimę.
Potrawa jest nadal popularna w przeciętnych gospodarstwach domowych, znajduje się też w jadłospisach wielu gospodarstw agroturystycznych powiatu cieszyńskiego. Becok na sypko można zjeść w karczmach, zajazdach i restauracjach regionalnych.
Składniki:
- fasola/ fasola tyczna, wieloziarnista, zwana becokiem (biała lub czerwona),
- cebula,
- skwarki lub stopione masło z bułką tartą,
- sól i pieprz do smaku.
Przygotowanie:
Surową fasolę należy moczyć przez kilkanaście godzin w letniej przegotowanej wodzie, a następnie w tej samej wodzie ugotować do miękkości. Po odcedzeniu fasolę miesza się z pokrojoną cebulą i skwarkami lub polewa się roztopionym masłem z bułką tartą. Soli i pieprzu dodaje się do smaku.
Wodę z odcedzonej fasoli wykorzystywano do przygotowania zupy z fasoli -dodawano do niej mąki, doprawiano przyprawami.
Wodzionka była bardzo popularna na Śląsku. Spożywano ją w różnych porach roku, tygodnia, dnia (na śniadanie, obiad lub kolację), zarówno w rodzinach robotniczych, jak i chłopskich, biednych lub bardziej bogatych. Ten skromny posiłek uważany był też za danie postne.
W tradycyjnych posiłkach, które z końcem XIX wieku spożywano na Śląsku trzy razy dziennie, uwagę zwracano na potrawy podawane rano. Były one najważniejsze. W rodzinach robotniczych i rolniczych, a więc tam, gdzie żyło się biednie, rano spożywano polewki, do których zalicza się także wodzionkę. Zupa była często jedynym posiłkiem spożywanym przez cały dzień.
Składniki:
- woda 1 litr,
- chleb żytni, czerstwy lub świeży - 3-4 kromki,
- czosnek - 3-4 ząbki,
- smalec lub masło - 2 łyżki,
- sól do smaku.
Przygotowanie:
- czerstwy (lub świeży) chleb pokroić w kostkę i włożyć do głębokich talerzy,
- czosnek obrać, podzielić na ząbki, drobno pokroić lub przecisnąć przez praskę i włożyć do talerzy,
- dodać smalec lub masło,
- przygotować wodę i zagotować,
- składniki na talerzach zalać wrzątkiem, doprawić do smaku solą i spożywać na gorąco zaraz po przygotowaniu.