Coraz więcej ojców w Polsce korzysta z urlopu rodzicielskiego – tak wynika z danych ZUS. W 2022 r. skorzystało z niego 3,7 tys. ojców. W 2023 r. było to już 19 tysięcy. Od stycznia do kwietnia 2024 r. na urlopie rodzicielskim przebywało 13,8 tys. ojców.
Ubezpieczeni ojcowie mają prawo do urlopu, gdy urodzi im się dziecko. Mowa nie tylko o urlopie ojcowskim, ale także o urlopie rodzicielskim, który jest należny ojcu na równych zasadach z mamą. Co więcej, ojciec może skorzystać również z urlopu macierzyńskiego, jeśli mama zrezygnuje z niego po 14 tygodniach od narodzin dziecka.
Urlop ojcowski należy się ojcu, który podlega ubezpieczeniu chorobowemu.
"Tylko w ciągu pierwszych czterech miesięcy 2024 roku ZUS wypłacił 54,2 tys. zasiłków za czas urlopu ojcowskiego, a w 2023 roku ponad 182 tys." - poinformował PAP rzecznik ZUS Paweł Żebrowski.
Podkreślił, że z urlopu ojcowskiego mogą skorzystać tylko panowie. Przysługuje on nie tylko w przypadku urodzenia dziecka, ale także w przypadku przysposobienia. Zasiłek wynosi 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku i trwa 2 tygodnie. Może być wykorzystany jednorazowo albo w dwóch częściach, z których żadna nie może być krótsza niż tydzień.
Na wykorzystanie urlopu ubezpieczony ojciec ma rok od narodzin dziecka albo od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14. roku życia.
Jeśli ojciec miał prawo do urlopu ojcowskiego 26 kwietnia 2023 roku, to - zgodnie z nową ustawą - może skorzystać z tego urlopu do ukończenia przez dziecko drugiego roku życia albo 14. roku życia, o ile nie upłynęły 24 miesiące od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie tego dziecka.
Przy urodzeniu lub przyjęciu na wychowanie jednego dziecka zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego trwa 20 tygodni. W przypadku urodzenia przy jednym porodzie lub przyjęciu na wychowanie bliźniaków jest to 31 tygodni, trojaczków - 33 tygodnie, czworaczków - 35 tygodni, a pięcioraczków i więcej dzieci - 37 tygodni.
Pierwsze 14 tygodni urlopu macierzyńskiego jest zarezerwowane tylko dla matki. Jedynie w wyjątkowych sytuacjach ojciec może w tym czasie przejąć opiekę nad noworodkiem np. w przypadku śmierci matki albo porzucenia przez nią dziecka. Jeśli po 14 tygodniach mama będzie chciała wrócić do pracy, to maluchem może zaopiekować się ubezpieczony tata.
Dane ZUS pokazują, że z takiej możliwości w 2023 r. skorzystało 8,5 tys. ojców, a w ciągu pierwszych czterech miesięcy 2024 roku 2,3 tys. mężczyzn.
Według ZUS po tym jak w kwietniu 2023 r. weszły w życie przepisy dyrektywy work-life balance (dyrektywa unijna mająca zapewnić równowagę między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów), wzrosła liczba ojców korzystających z urlopu rodzicielskiego. W 2023 roku 19 tys. ojców skorzystało z tego urlopu, gdzie rok wcześniej - 3,7 tys.
Od stycznia do kwietnia tego roku na urlopie rodzicielskim przebywało 13,8 tys. ojców.
Od 26 kwietnia 2023 r. okres urlopu rodzicielskiego został wydłużony o 9 tygodni, z 32. do 41. tygodni - w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie jednego dziecka i z 34. do 43. tygodni - w przypadku więcej niż jednego dziecka.
Urlop rodzicielski może być wykorzystany jednorazowo lub w częściach, nie później niż do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6. rok życia.
Urlop ten może zostać udzielony nie więcej niż w pięciu częściach. ZUS podkreśla, że dodatkowe 9 tygodni urlopu rodzicielskiego przysługuje tylko jednemu z rodziców. Jeśli ubezpieczona mama wykorzystała urlop rodzicielski w maksymalnym wymiarze np. 32. lub 34. tygodnie, to pozostałe 9 tygodni może wykorzystać już tylko ojciec dziecka. Jeśli z niego nie skorzysta, to urlop przepadnie.
Natomiast w sytuacji, gdy np. rodzice podzielą się urlopem rodzicielskim w taki sposób, że matka wykorzysta 20 tygodni urlopu, wówczas ojcu przysługuje 21 tygodni urlopu rodzicielskiego.
Urlop rodzicielski może trwać także 38 tygodni, jeśli rodzice przyjmą na wychowanie starsze dziecko. Z kolei rodzice dziecka posiadającego zaświadczenie "Za życiem" mają prawo do 65 tygodni urlopu rodzicielskiego, gdy urodziło się, bądź przyjęli na wychowanie jedno dziecko.
W przypadku porodu mnogiego urlop rodzicielski trwa 67 tygodni, a w przypadku przyjęcia na wychowanie starszego dziecka - 62 tygodnie (w wieku do lat 7 lub do 10 roku życia, jeśli otrzymało decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego albo do 14 lat w przypadku wystąpienia do sądu w sprawie jego przysposobienia).
Co do zasady w przypadku urodzenia bądź przyjęcia na wychowanie jednego dziecka łączny okres pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego wynosi 61 tygodni, w przypadku bliźniaków - 74 tygodnie, trojaczków - 76 tygodni, czworaczków - 78 tygodni, pięcioraczków i więcej dzieci - 80 tygodni.