Zbrodnia wołyńska to było ludobójstwo, zagłada. Ale sposób mordowania Polaków - siekierami, piłami, palenie żywcem - był czymś tak niewyobrażalnie okrutnym, że niech ona też ma miano specjalne - genocidium atrox, ludobójstwo straszliwe, okrutne - powiedział premier Mateusz Morawiecki.
Premier Morawiecki wziął we wtorek udział w ceremonii złożenia kwiatów przed warszawskim pomnikiem Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez nacjonalistów ukraińskich na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej.
W sarkofagu, który tu znajduje się pod Krzyżem Wołyńskim, zebrana została ziemia z tysięcy polskich miejscowości, wsi, (...) których nazwy znajdują się na tych 18 tablicach tu, za mną. To ziemia, w którą wsiąkła krew ponad 100 tysięcy naszych rodaków, mieszkańców II Rzeczypospolitej w latach 1942-1947 - powiedział szef rządu podczas uroczystości.
Jak podkreślił, "tamta ziemia była świadkiem zbrodni wyjątkowej, była świadkiem piekła w piekle, zgotowanego przez ukraińskich nacjonalistów swoim sąsiadom, często swoim sąsiadom zza miedzy, z domu obok". Dlatego nie stała za tą zbrodnią bezduszna machina państwowa, lecz właśnie ludzie, którzy w swej nienawiści skierowali się przeciw tym, z którymi żyli przez lata, przez dekady, wieki - wskazywał Morawiecki.
Tamta zbrodnia była tak wyjątkowa, że musi uzyskać swoje imię, swoje miano - to było ludobójstwo, to była zagłada. Ale jednocześnie sposób przeprowadzenia tego ludobójstwa, mordowanie Polaków siekierami, widłami, piłami, motykami, palenie żywcem było czymś tak niewyobrażalnie okrutnym, że niech ona ma też ma miano specjalne - genocidium atrox - ludobójstwo straszliwe, okrutne - powiedział premier.
Państwo polskie jest zobowiązane wobec tych, którzy żyją dzisiaj, tych, którzy przyjdą po nas, ale także tych, którzy odeszli. Tym, którzy odeszli winni jesteśmy przynajmniej właśnie pamięć, prawdę, odszukanie ich doczesnych szczątków i pochówek. Tym, którzy przyjdą po nas, jesteśmy zobowiązani lepsze życie, ale właśnie życie tylko w prawdzie, tylko takie życie, które będzie oparte o fundament pojednania, ale ten fundament pojednania musi wspierać się na filarach prawdy - powiedział premier Morawiecki.
Przypomniał, że cztery dni temu był na Wołyniu i w Galicji Wschodniej. Widziałem dzikie czereśnie, dzikie jabłonie w miejscach, w których kwitły sady. Widziałem gęste krzaki w miejscach, w których bawiły się dzieci - mówił szef rządu.
Jak dodał, "w tamtych miejscach, gdzie kiedyś kwitło życie, dziś mamy tylko szare popioły, szare zgliszcza dlatego nasze zobowiązanie musi być tym mocniejsze, że nie ma już tam bardzo często żadnych śladów tamtego życia". A przecież to nie może tak być, aby zniknął człowiek, zniknęło całe społeczeństwo, cała społeczność bez śladu, bez pamięci, bez przywołania prawdy - podkreślił.
Morawiecki zwrócił się także do - jak mówił - "naszych ukraińskich sąsiadów, do naszych ukraińskich sojuszników, którzy dzisiaj doświadczają wojny".
To dziś codziennie ukraińscy żołnierze giną za swoją wolność, za swoją suwerenność, za prawo do życia, ale giną także za bezpieczeństwo Europy, za bezpieczeństwo Polski. Nie ma niemal dnia, kiedy w barbarzyńskich atakach artyleryjskich, rakietowych, bombowych nie giną także kobiety i dzieci na Ukrainie, dlatego nasi ukraińscy sąsiedzi i sojusznicy dziś na pewno rozumieją, rozumieją lepiej, jak ważne dla nas jest to, aby odszukać każde miejsce, odszukać wszystkie szczątki, po chrześcijańsku je pogrzebać, postawić krzyż, zapalić znicz, pomodlić się. Nie spoczniemy, my, Polacy, nigdy nie spoczniemy, dopóki ostatnie szczątki nie zostaną odnalezione - zaznaczył szef rządu.
"Dlatego, wskazał Morawiecki, to nie tylko jest nasza sprawa, ale to także jest sprawa ukraińska. Nie będzie pojednania polsko-ukraińskiego do końca, bez odszukania wszystkich szczątków; bez uczczenia ich do końca".
80 lat temu, 11 i 12 lipca 1943 r. Ukraińska Powstańcza Armia dokonała skoordynowanego ataku na ok. 150 miejscowości zamieszkałych przez Polaków w powiatach włodzimierskim, horochowskim, kowelskim i łuckim dawnego województwa wołyńskiego. Wykorzystano fakt gromadzenia się w niedzielę 11 lipca ludzi w kościołach.
Krwawa niedziela jest uważana za szczytowy moment ludobójstwa dokonywanego przez ukraińskich nacjonalistów na Polakach na Wołyniu i w Galicji Wschodniej w latach 1943-1945. W wyniku ludobójczych działań na Wołyniu zginęło ok. 100 tys. Polaków.
Sprawcami ludobójstwa byli członkowie Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów - B (frakcja Bandery), podporządkowana jej Ukraińska Powstańcza Armia oraz zachęcona przez nich ludność ukraińska, stanowiąca sąsiadów Polaków, często związanych z nimi więzami krwi. Bezpośrednią odpowiedzialność za wydanie zbrodniczego rozkazu ponosi główny dowódca UPA Roman Szuchewycz. OUN-UPA nazywała swoje działania "antypolską akcją", zmierzającą do uczynienia z Ukrainy obszaru zamieszkałego wyłącznie przez Ukraińców.
W związku z 80. rocznicą Krwawej niedzieli i rzezi wołyńskiej na Wołyniu przebywał dziennikarz RMF FM Maciej Sztykiel.
Zobacz reportaże naszego dziennikarza: