W sobotę 12 maja 2018 roku Aleja Podróżników przy Tauron Arenie w Krakowie wzbogaci się o kolejne dęby i tablice upamiętniające wybitnych polskich podróżników i eksploratorów. Na uroczystości będą znani podróżnicy, himalaiści (także ci z zimowej wyprawy narodowej na K2), rodziny osób upamiętnionych na Alei oraz mieszkańcy Krakowa. Spośród wielu zgłoszeń Kapituła nagrody wybrała 8 kandydatur do uhonorowania w 2018 roku. Którzy z nich powinni zostać uhonorowani? O tym zdecyduje Kapituła na podstawie sondy wśród słuchaczy RMF FM i internautów.
Ludomir Mączka
Polski żeglarz, kapitan jachtowy, podróżnik i geolog. Przebył na jachtach 170 tys. mil morskich, 9-krotnie przemierzył Atlantyk, 4-krotnie Pacyfik, 3-krotnie Ocean Indyjski.
Pobił rekord długotrwałości rejsu, jako pierwszy Polak opłynął Australię. Odwiedził wszystkie - z wyjątkiem Antarktydy - kontynenty świata, niektóre kilkakrotnie! Przemierzał konno stepy Mongolii, pracował jako pomocnik spawacza w Australii i jako geolog w Zambii, wygrzewał się na Wielkiej Rafie Koralowej i marzł na mule w Patagonii, przeżeglował cieśninę Magellana i pod Narwikiem rzucał biało-czerwony wieniec, nosił skrzynki z bananami w Auckland i grabił ścieżki jako pracownik zieleni miejskiej na Tasmanii, oberwał kokosem na Polinezji i pił wino w peruwiańskiej osadzie górniczej! Oglądał z małej awionetki wodospady w Wenezueli, wchodził na lodowce Andów z alpinistami, hałaśliwy steel-band nie dawał mu zasnąć na Karaibach, o mało co nie wysztrandował na holenderskich piaskach, robił zakupy w Durbanie, aż wreszcie dotarł pod żaglami do ujścia rzeki Mackenzie!
Na podstawie artykułu Antoniego J. Pisza, "Sposób na życie" (miesięcznik "Morze", rocznik 1989)
Krzysztof Starnawski
Urodzony w 1968 roku speleolog, sportowiec ekstremalny, płetwonurek, speleolog, taternik, ratownik TOPR. Ustanowił rekord Polski w nurkowaniu jaskiniowym schodząc w Czechach na 265 metrów. 17 stycznia uzyskał tytuł najgłębiej nurkującego człowieka na Ziemi na obiegu zamkniętym. W Morzu Czerwonym zszedł na głębokość 283 metrów.
Krzysztof Starnawski znany jest w środowisku eksploratorów jako pasjonat wielu dziedzin: żeglarstwa, narciarstwa, wspinaczki, speleologii, taternictwa jaskiniowego oraz nurkowania. Jego zainteresowania wykraczają daleko poza samo uprawianie tych dyscyplin - jako instruktor prowadzi szkolenia nowych adeptów w wymienionych wyżej obszarach. Co więcej działa również jako ratownik Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego TOPR i jako ratownik nurkowy.
Dyscypliną, w której stał się najbardziej rozpoznawalną w Polsce i na świecie postacią jest nurkowanie, w szczególności nurkowanie jaskiniowe. Jest jednym z nielicznych nurków schodzących na głębokości ponad 200 metrów, co między innymi predestynuje go do grona najlepszych światowych nurków jaskiniowych.
Pod koniec 2011 roku pobił rekord świata w nurkowaniu w obiegu zamkniętym - zszedł wówczas na głębokość 283 metrów w Morzu Czerwonym w Egipcie. Rok później pobił rekord Polski w nurkowaniu jaskiniowym, w czeskiej jaskini Hranicka Propast, był na głębokości 265 metrów. W lipcu 2016 roku pobił światowy rekord w nurkowaniu w obiegu zamkniętym (CCR), schodząc na 278 metrów w jaskini Viroit w Albanii. A dwa miesiące później, wraz z kierowaną przez siebie ekipą, odkrył, że Hranicka Propast jest najgłębszą - mierzącą co najmniej 404 metry - zalaną jaskinią na świecie.
Jego nazwisko pojawiło się wśród 10 kandydatów do tytułu "Podróżnika Roku 2017" w prestiżowym międzynarodowym konkursie organizowanym przez amerykański magazyn "National Geographic".
Piotr Chmieliński
Kajakarz, podróżnik. Pierwszy w świecie człowiek, który przepłynął Amazonkę od źródeł do ujścia. Współzałożyciel wyprawy "Canoandes ‘79", w ramach której wraz z innymi jej członkami dokonał pierwszego w historii spływu Kanionem rzeki Colca w Peru oraz eksploracji kilkudziesięciu rzek w obu Amerykach. Dwukrotnie wpisany do Księgi Rekordów Guinnessa - zespołowo i indywidualne. Inicjator i uczestnik ekspedycji badawczych do źródeł Amazonki. Od lat zaangażowany w promowanie i wspieranie logistyczne, organizacyjne, finansowe i medialne ekspedycji oraz osiągnięć podróżników polskich i międzynarodowych.
Piotr Chmieliński rozpoczął swoją przygodę z kajakarstwem w Krakowie - jako współzałożyciel sekcji kajakowej przy międzyuczelnianym AZS, potem jako członek Akademickiego Klubu Turystyki Kajakowej "Bystrze" AGH. Współorganizował wyprawę kajakową "Canoandes ‘79", której celem było spłynięcie górskich rzeki Ameryki Północnej i Południowej. Ekspedycja, w trakcie której kajakarze spośród 23 przepłyniętych rzek Meksyku, Gwatemali, Nikaragui, Kostaryki, Panamy, Ekwadoru, Peru i Argentyny, 13 pokonali jako pierwsi w świecie, uznana została za jedną z najważniejszych wypraw eksploracyjnych XX wieku. Chmieliński wraz z Canoandes dokonał pierwszego spływu dotąd nierozpoznanego i niepokonanego najgłębszego na ziemi Kanionu rzeki Colca w Peru. Wyczyn ten wpisany został do Księgi Rekordów Guinnessa (1984).
Piotr Chmieliński jako jedyny z 10-osobowej ekipy na przełomie 1985/86 roku zrealizował cel współorganizowanej i kierowanej przez siebie wyprawy, którym było przepłynięcie pontonem i kajakiem Amazonki od źródła do ujścia. Stał się tym samym pierwszym w historii eksploracji człowiekiem, który przepłynął największą rzekę świata w całości - blisko 7 tysięcy kilometrów. Za sprawą tego osiągnięcia po raz drugi, tym razem indywidualnie, wpisany został do Księgi Rekordów Guinnessa (1987).
Ryszard Czajkowski
Naukowiec, filmowiec, podróżnik, instruktor nurkowania, pilot szybowcowy, instruktor modelarstwa szybowcowego. Fizyk z wykształcenia, z zamiłowania podróżnik, autor lubianego programu telewizyjnego "Przez lądy i morza". Uczestnik pierwszych polskich wypraw naukowych na Antarktydę i Spitsbergen, współbudowniczy stacji antarktycznej im. Henryka Arctowskiego. Antarktykę odwiedzał trzykrotnie. Brał również udział w 7 wyprawach na Spitsbergen.
Jako pierwszy zastosował radar do badań geofizycznych. W czasie swoich podróży na wszystkie kontynenty wykonał kilkadziesiąt filmów o charakterze podróżniczo - geograficznym i ponad trzysta programów telewizyjnych. Wynikiem jego podróży są dziesiątki reportaży i ponad dwadzieścia indywidualnych wystaw fotograficznych prezentowanych nie tylko w Polsce.
Do najważniejszych swoich wypraw Czajkowski zalicza wyjazdy do Chin i Laosu, przejazd przez Tybet w 1984 r., wyprawę do Mozambiku, udział w kajakowej wyprawie "Do źródeł Nilu", przejazd przez Saharę w Algierii i Mauretanii, wyprawy do Afryki Zachodniej, na Syberię i do Laponii. Jest wielkim orędownikiem popularyzacji nauki i edukacji poprzez poznawanie, doświadczenie i podróże.
Swoimi wrażeniami zawsze stara się dzielić z innymi. Dużą wagę przykłada do organizacji spotkań. Swoje zdjęcia prezentował na wystawach fotograficznych, pisał artykuły m. in. w "Papieskich Intencjach Misyjnych" i "Poznaj Świat".
W wieku 70 lat odbył trudną podróż na jednosilnikowym samolocie AN-2 z Bełchatowa do Konga, gdzie brał udział w wydobywaniu i przewożeniu minerału o nazwie Koltan, był w Etiopii, Sudanie, Ziemi Świętej, Meksyku, na Jukatanie. W wieku 80 lat odbył sentymentalną podróż na Spitsbergen, potem jeszcze do Omanu, Kataru i Kuwejtu.
Mariusz Ziółkowski
Archeolog, historyk sztuki i podróżnik. Badacz stanowisk archeologicznych, zwłaszcza w Ameryce Łacińskiej. Specjalizuje się w archeologii i etnohistorii Inków, technikach datowania bezwzględnego oraz archeoastronomii. Kierownik Ośrodka Badań Prekolumbijskich Uniwersytetu Warszawskiego oraz profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Katolickiego Santa Maria w Arequipie, Peru.
Prof. Mariusz Ziółkowski od ponad 40 lat łączy swoją pasję zawodową z podróżami, eksploracją i badaniami archeologicznymi i etnohistorycznymi.
W 1975 współkierował ekspedycją studencką "Alefa" do Grecji, Turcji i Iraku. Następnie we współpracy ze Stanisławem Iwaniszewskim prowadził badania, których przedmiotem były wczesno-rosyjskie klasztory Rabana Hormuzda, Mar Mattai i Mar Behnam w północnym Iraku. Uczestniczył również w pracach dr. Janusza Meuszyńskiego w polskich wykopaliskach w Nimrud (Kalhu) w jednej z ostatnich stolic Asyrii. Kolejne wyprawy to już Ameryka Południowa.
W 1978 roku, a następnie w 1985 brał udział, w tym jako wicedyrektor, w Polskiej Wyprawie Naukowej w Andy "Proyecto Huaura-Checras". Od 1981 roku, kiedy jako stypendysta grantu ekwadorskiego Instituto Ecuatoriano de Credito Educativo y Becas pracował w Instituto Otavaleño de Antropología, zaangażował się w studia nad orientacją inkaskich struktur ceremonialnych na stanowisku Ingapirca w prowincji Cañar. Prowadził nie tylko badania antropologiczne i archeologiczne w tym rejonie, ale także konserwatorskie pod auspicjami Polskiego Komitetu ds. UNESCO, we współpracy z architektem Sławomirem Święciochowskim i geologiem dr. Jerzym Grodzickim, w latach 1991 i 1994.
Od 1986 Mariusz Ziółkowski jest członkiem projektu Nazca Włoskiej Misji Archeologicznej. W ramach tego przedsięwzięcia bierze udział w pracach badawczych w Cahuachi i Pueblo Viejo w dolinie Nazca.
Dziesięć lat później został kierownikiem Projektu Archeologicznego Condesuyos, realizowanego w ramach współpracy pomiędzy Uniwersytetem Warszawskim i Uniwersytetem Katolickim Santa María w Arequipie, Peru. Eksploracja archeologiczna prowadzona przez prof. Ziółkowskiego na górskich obszarach południowej Peru zaowocowała między innymi zlokalizowaniem głównych wyroczni inkaskich związanych z kultem świętych gór: wulkanów Coropuna (6425 m npm) i Solimana (6093 m npm), Maucallacta (3700 m npm) w rejonie Pampacolca i Muyu Muyu (3000 m npm) w rejonie Chichas.
W 2008 roku Ziółkowski, na zaproszenie oddziału Narodowego Instytutu Kultury w Cuzco, kierował projektem poświęconym wybranym strukturom Machu Picchu.
Olgierd Budrewicz
Urodzony 10 lutego 1923 roku w Warszawie. Dziennikarz i podróżnik. Reporter, publicysta, filmowiec i varsavianista. Odwiedził ponad 160 krajów, do wielu z nich wracał niejednokrotnie. Autor bogatego zbioru publikacji prasowych i książkowych. Wydał ponad 100 tytułów o tematyce podróżniczej, wśród których znaczna część poświęcona została Warszawie. Autor także ponad 30 filmów, scenariuszy i komentarzy do dokumentów filmowych.
Po raz pierwszy wyjechał z Polski w 1956 roku. Parowcem handlowym "Szczecin", na którym pracował jako praktykant w kotłowni, dotarł do Kairu i Bejrutu. Zafascynowany i zaciekawiony nowymi doświadczeniami poznawczymi odtąd podróżował już niemal cały czas. Był nad rzeką Ubangi w Kongo, gdzie polował na krokodyle ze sławnym myśliwym Staszkiem Hemplem, odbył kilkumiesięczną wyprawę po Sahelu podczas katastrofalnej suszy. Jeździł na Madagaskar, na którym poznawał życie polskich misjonarzy.
Wiele razy odwiedzał Amerykę Południową, gdzie przemierzał Brazylię, wędrując przez Amazonię i Pantanal, zawitał do Paragwaju za rządów Stroesnera, poznał boliwijskie Altiplano i peruwiańskie Andy. Efektem tych podróży były takie publikacje, jak między innymi "Piekło w kolorach", "Karnawał na wulkanie".
Wielokrotnie jeździł do USA. Poznał Florydę, Nowy Orlean, Teksas, Hawaje i Alaskę oraz sąsiednią Kanadę. Zawitał także do Meksyku, gdzie był gościem Ryszarda Kapuścińskiego. Z tych podróży powstały cykle reportaży jak między innymi "Spotkania z Polakami", "Rodacy spod klonowego liścia".
Zauroczyła go Japonia, a efektem fascynacji tym krajem była książka "Tokijskie ABC". W końcu lat 1980., kiedy umożliwiła to gorbaczowska pierestrojka, odbył z Januszem Foglerem kilka podróży na Syberię - dotarli na Kamczatkę i Sachalin. Plonem tych podróży był cykl reportaży oraz książka Na Syberii cieplej. Dotarł także na Antarktydę.
Kolejną fascynacją Olgierda Budrewicza była Australia i Nowa Zelandia, które odwiedził kilkakrotnie, szukając polskich śladów, a także wyspy południowego Pacyfiku, którym poświęcił książkę "Druga strona księżyca". Podróżował po Indiach, Chinach, Malezji, Tajlandii, Bangladeszu i Borneo. Swoje obserwacje i doświadczenia z Azji Południowej i Południowo-Wschodniej opisywał między innymi w książce "W cieniu bomby D". Do Bhutanu i Nowej Gwinei dotarł, mając już ponad 80 lat, bo wiek dla Budrewicza nie wydawał się być przeszkodą w podróżowaniu. Wiele uwagi dziennikarz poświęcił także Polsce. Opublikował między innymi cykl albumów prezentujących polskie miasta i regiony.
Olgierd Budrewicz był wybitnym varsavianistą. Wydał około 30 książek poświęconych historii i współczesności Warszawy.
Krystyna Chojnowska-Liskiewicz
Inżynier budowy okrętów, jachtowy kapitan żeglugi wielkiej, podróżniczka. Pierwsza kobieta na świecie, która samotnie opłynęła ziemię.
Krystyna Chojnowska-Liskiewicz swoją przygodę z żeglowaniem rozpoczęła w 1952 roku. Od tego czasu dowodziła dwudziestoma pełnomorskimi rejsami żeglarskimi, z których pięć odbyła z załogami wyłącznie kobiecymi. W 1976 roku na 9,5-metrowym jachcie "Mazurek" wyruszyła z Las Palmas w samotny rejs dookoła świata. W dwa lata pokonała trasę wiodącą przez Ocean Atlantycki, Kanał Panamski, Ocean Spokojny, Ocean Indyjski i ponownie Ocean Atlantycki i liczącą około 29 000 mil morskich. Tym samym stała się pierwszą w świecie kobietą, która samotnie opłynęła kulę ziemską. Przez lata angażowała się w popularyzowanie żeglarstwa wśród kobiet. W 2001 roku kapitan Krystyna Chojnowska-Liskiewicz zorganizowała Otwarte Żeglarskie Mistrzostwa Kobiet pod nazwą "Piękności Bałtyku".
Od 1999 roku jest członkiem Kapituły Kolosów - Ogólnopolskich Spotkań Podróżników, Żeglarzy i Alpinistów będących największym w Europie festiwalem podróżniczym.
Ryszard Kapuściński
Dziennikarz, reportażysta, określany mianem "cesarza reportażu" i "człowieka obdarzonego absolutnym wyczuciem informacji, klimatu, wydarzeń". Przede wszystkim dziennikarz, ale przy tym i podróżnik, choć cele jego wypraw miały wymiar nie tyle eksploracyjny i geograficzno-turystyczny, co obserwacyjny i głęboko analityczny. Autor bogatego zbioru reportaży łączących tematykę podróżniczą z problematyką społeczną i polityczną. Jeden z najbardziej znanych w świecie polskich reportażystów i najczęściej tłumaczonych na języki obce.
Ryszard Kapuściński "pióro kształcił najpierw na reportażach krajowych, potem zjeździł cały świat, uczestnicząc w kilkudziesięciu wojnach, przewrotach i rewolucjach w Ameryce, Azji, a zwłaszcza w Afryce, której wyzwoleniu z kolonialnego jarzma asystował i któremu poświęcił kilka świetnych książek (w tym ‘Heban’). Zrazu tylko dociekliwy reporter, Kapuściński zadziwiał od lat siedemdziesiątych jako autor książek coraz to literacko kunsztowniejszych, w których technika narracji, rysunek psychologiczny postaci, bogata stylizacja, metaforyka i niezwykłe obrazowanie służyły do interpretacji oglądanego świata. Takim reportażem powieścią o schyłku anachronicznego reżimu Haile Selassie w Etiopii była najsławniejsza książka Kapuścińskiego: tłumaczony na wiele języków ‘Cesarz’. Podobną sławę zdobył ‘Szachinszach’ - książka o ostatnim szachu Iranu, i poświęcone schyłkowi ZSRR ‘Imperium’. Kapuścińskiego fascynowały nie tylko obce światy i ludzie, ale też książki: w dalekie kraje wchodzi najpierw przez bramę literatury, każdą podróż poprzedza wielomiesięczną lekturą, umie słuchać napotkanych ludzi, ale też potrafi "czytać" ukryte sensy znaczących scen: wyprowadzka Europejczyków z Angoli, dyskusja o alimentach w parlamencie Tanganiki, rekonstrukcja fresków w nowej Rosji - wszystko to zmienia się pod jego wzrokiem w metaforę historycznych przemian. Ta skłonność do przetwarzania prywatnych przygód w syntezę czyni z Kapuścińskiego wybitnego myśliciela, a ‘Heban’ trzy tomy jego ‘Lapidarium’ autobiograficzne ‘Podróże z Herodotem’ to pasjonujący zapis przekształcania reporterskich spostrzeżeń w filozoficzną refleksję o świecie i człowieku."
Himalaiści, żeglarze, naukowcy... 30 nazwisk liczy lista wybitnych Polaków uhonorowanych symbolicznie w krakowskiej Alei Podróżników, Odkrywców i Zdobywców!
Krakowianie i zaproszeni wyjątkowi Goście otworzyli Aleję w kwietniu 2017 roku: wzdłuż ul. Lema, w sąsiedztwie Tauron Areny Kraków, zasadzonych zostało 30 dębów, a przy każdym z nich stanęła tablica upamiętniająca osiągnięcia wybitnego podróżnika lub naukowca.
Decyzją Słuchaczy RMF FM, Czytelników RMF24.pl i członków Kapituły wśród uhonorowanych znaleźli się m.in. Wanda Rutkiewicz, Jerzy Kukuczka, Krzysztof Wielicki, Aleksander Doba, Marek Kamiński, Ernest Malinowski i Tony Halik.
Na tym - zapewniamy - nie koniec. Aleja - której pomysłodawcą była Fundacja Klubu Podróżników Śródziemie Aleja Podróżników, a patronem medialnym jest RMF FM - będzie co roku wzbogacać się o kolejne nazwiska!
SPRAWDŹCIE, JAK MOŻECIE WESPRZEĆ ROZBUDOWĘ ALEI PODRÓŻNIKÓW W KRAKOWIE >>>
Na podstawie: Wikipedii, Facebooka, Instytutu Książki