W środę minęła 25. rocznica wprowadzenia stanu wojennego w Polsce. W RMF FM przedstawiamy obszerne kalendarium wydarzeń z lat 1981-1983. Podzielcie się z nami tym, co pamiętacie z tamtych dni. Krótkie wspomnienia i zdjęcia z tego okresu przesyłajcie na nasz adres redakcja@rmf.fm.
12/13 grudnia 1981 – wprowadzenie stanu wojennego; internowanych zostaje ponad 6500 osób; zawieszone zostają związki zawodowe, partie, organizacje społeczne, a także wydawanie prasy (z wyjątkiem „Trybuny Ludu” i „Żołnierza Wolności”). Powstaje Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego.
14 grudnia – wojsko otacza Stocznię Gdańską.
15 grudnia – pacyfikacja strajkującej kopalni „Manifest Lipcowy”.
16 grudnia – pacyfikacja kopalni „Wujek”; milicja zabija 9 górników.
17 grudnia – ukazuje się pierwszy numer „Wiadomości”, podziemnej gazety Regionu Mazowsze „Solidarności”.
23 grudnia – prezydent USA ogłasza sankcje gospodarcze wobec PRL.
28 grudnia – koniec ostatniego okupacyjnego strajku w kopalni „Piast”.
30 grudnia – działacze „Solidarności” Andrzej Słowik i Jerzy Kropiwnicki zostają skazani na 4,5 roku więzienia.
ROK 1982
styczeń – rusza tzw. weryfikacja dziennikarzy, ok. 700 osób straci pracę w państwowych mediach.
styczeń – muzykom z rockowego zespołu Brygada Kryzys udaje się wydostać zaplombowany w wyniku wprowadzenia stanu wojennego sprzęt z klubu Riviera; grupa kontynuuje próby w piwnicy.
4 stycznia – szkoły średnie i podstawowe wznawiają zajęcia.
6 stycznia – Niezależne Zrzeszenie Studentów zostaje rozwiązane.
9 stycznia – prymas Józef Glemp spotyka się z gen. Jaruzelskim.
14 stycznia – ukazuje się pierwszy numer nowego rządowego dziennika „Rzeczpospolita”.
30 stycznia – demonstracje w Gdańsku, ZOMO aresztuje ok. 200 osób.
luty – uczniowie IV LO w Częstochowie tworzą zespół T. Love Alternative; grupa daje pierwszy koncert na studniówce. Zespół Brygada Kryzys odmawia występów w hali Gwardii pod nazwą Brygada K. (słowo „kryzys” w stanie wojennym jest nieprawomyślne). Odmowa kosztuje grupę zakaz występowania i wyjazdów za granicę. Powstaje grupa Kult z wokalistą Kazikiem Staszewskim, a zespół SS-20 zmienia nazwę na Dezerter.
5 lutego – Świdnik: pierwsza „manifestacja spacerowa”, czyli bojkot nadawanego o 19.30 Dziennika TV.
8 lutego – uczelnie wyższe wznawiają zajęcia.
11 lutego – ukazuje się pierwszy numer podziemnego „Tygodnika Mazowsze”.
13 lutego – władze podejmują decyzję o budowie metra w Warszawie; pierwszy odcinek zostanie otwarty w 1995 r.
16 lutego – uczniowie II LO im. Batorego w Warszawie na znak protestu nie rozmawiają podczas przerw.
19 marca – Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich zostaje rozwiązane.
26 marca – zmiany w konstytucji PRL; powołanie Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu.
12 kwietnia – o godz. 21 pierwszą 5-minutową audycję nadaje nielegalne „Radio Solidarność”. Pomysłodawcą radia jest Zbigniew Romaszewski. Audycje zaczynają się od melodii „Siekiera, motyka...” granej na flecie i słów „Tu Radio Solidarność”.
17 kwietnia – pierwsza audycja Marka Niedźwiedzkiego w Programie 3 Polskiego Radia: notowanie „zerowe” listy przebojów.
22 kwietnia – Tymczasowa Komisja Koordynacyjna „Solidarności” ogłasza początek działalności; w jej skład wchodzą Zbigniew Bujak, Władysław Frasyniuk, Władysław Hardek i Bogdan Lis.
30 kwietnia – do Berlina Zachodniego zostaje porwany samolot LOT-u, lecący z Warszawy do Wrocławia.
1-3 maja – demonstracje w wielu miastach Polski; brutalne interwencje ZOMO.
19 maja – wznowiona zostaje łączność telefoniczna w całej Polsce.
23 maja – ukazuje się wznowiony „Tygodnik Powszechny”.
26 maja – ukrywający się działacz „Solidarności” Jan Narożniak zostaje postrzelony podczas aresztowania.
7 czerwca – Narożniak zostaje „wykradziony” ze szpitala przez działaczy podziemnej „Solidarności”.
9 czerwca – próba porwania samolotu LOT-u w Katowicach.
11 lipca – reprezentacja Polski w piłce nożnej zdobywa trzecie miejsce w mistrzostwach świata w Hiszpanii. „Uliczkę znam w Barcelonie...”.
20 lipca – powstaje Patriotyczny Ruch Odrodzenia Narodowego.
21 lipca – wszystkie internowane kobiety wychodzą na wolność.
24-26 sierpnia – festiwal rockowy w Jarocinie; grają m.in. zespoły młodzieżowe SS-20, Detonator, Rejestracja, Śmierć Kliniczna.
25 sierpnia – porwany do Monachium zostaje samolot LOT-u, lecący z Budapesztu do Warszawy.
31 sierpnia – rocznica Porozumień Sierpniowych, demonstracje i walki uliczne w wielu miastach. W Lubinie milicja zabija trzy osoby. Wbrew planom podziemnej „Solidarności”, demonstracje nie przeradzają się w strajki w największych zakładach. Po demonstracji w Krakowie aresztowany zostaje Piotr Skrzynecki; późniejszy akt abolicji wobec Skrzyneckiego głosił, że kolegium ds. wykroczeń postanowiło „przebaczyć i puścić w niepamięć wykroczenie z artykułu 50. o to, że w Rynku Głównym nie opuścił zbiegowiska publicznego, pomimo wezwania uprawnionych organów MO”. Słowa te wejdą do repertuaru Piwnicy Pod Baranami.
1 września – umiera Władysław Gomułka, szef partii i państwa w latach 1956-70.
3 września – internowani działacze KOR Jacek Kuroń, Jan Lityński, Adam Michnik i Henryk Wujec zostają formalnie aresztowani; na wieść o tym z Anglii, gdzie przeszedł operację serca, wraca Jan Józef Lipski.
15 września – Lipski zostaje aresztowany.
wrzesień – pojawiają się „kartki” na buty.
5 października – Władysław Frasyniuk zostaje aresztowany.
8 października – sąd delegalizuje „Solidarność”.
13 października – w Nowej Hucie ZOMO rozbija pochód robotników; funkcjonariusz SB zabija Bogdana Włosika, niespełna 20-letniego robotnika. W sumie, jak po 1989 r. ustali komisja sejmowa, w latach 80. z rąk przedstawicieli władz zginie ok. stu osób.
8 listopada – zapowiedź pielgrzymki Jana Pawła II do Polski. Lech Wałęsa pisze list do gen. Jaruzelskiego a w nim m.in., że „nadchodzi już czas wyjaśnienia niektórych spraw i działania w kierunku porozumienia”. List podpisany jest: kapral Lech Wałęsa.
12 listopada – Wałęsa wychodzi na wolność.
22 listopada – kolejne porwanie samolotu LOT-u, do Berlina Zachodniego.
23 listopada – umiera Grażyna Kuroń, żona Jacka Kuronia, wcześniej internowana. Władze nie pozwalają aresztowanemu mężowi spędzić ostatnich chwil z umierającą.
24 listopada – sąd skazuje Władysława Frasyniuka na 6 lat więzienia.
27 listopada – kolejna próba uprowadzenia samolotu na Zachód zostaje udaremniona.
23 grudnia – internowani wychodzą na wolność, aresztowani działacze opozycji pozostają za kratami.
31 grudnia – władze zawieszają stan wojenny. W 1982 r. ukazuje się kolejny tom popularnego komiksu przygód „Tytusa, Romka i A’tomka” pt. „Tytus geologiem”; przygody Tytusa mają miejsce pod ziemią.
ROK 1983
17 lutego – sąd skazuje Zofię i Zbigniewa Romaszewskich na kilka lat więzienia w procesie radia „Solidarność”.
14 maja – umiera maturzysta Grzegorz Przemyk, wcześniej pobity przez milicjantów.
16-23 czerwca – pielgrzymka Jana Pawła II do Polski. Papież spotyka się także z gen. Jaruzelskim i z Lechem Wałęsą (w dolinie Chochołowskiej). Spotkanie z Jaruzelskim wywołuje niezadowolenie części opozycji. Mieczysław Rakowski pisze w swym dzienniku, że podczas spotkania z Janem Pawłem II Jaruzelski „był niesamowicie zdenerwowany. Do połowy przemówienia nogi mu się tak trzęsły, że nie mogłem wprost na niego patrzeć”.
22 lipca – w 39. rocznicę ogłoszenia manifestu PKWN (w 1944 r.) władze ogłaszają zniesienie stanu wojennego. Stan „pół-wojenny” (określenie prof. Andrzeja Paczkowskiego) trwa nadal.
Opracował Andrzej Brzeziecki, Tygodnik Powszechny
Specjalny dodatek poświęcony wydarzeniom sprzed 25 lat znajdziecie w najnowszym wydaniu "Tygodnika Powszechnego".