Językoznawcy z Wrocławia sprawdzili, jak piszą urzędnicy. Pod lupę wzięli teksty urzędowe umieszczone w internecie. To pierwsza, tak kompleksowa analiza w Polsce. Wnioski? Urzędy rzadko dostosowują publikowane przez siebie teksty do konkretnego medium. Większość jest trudna do przyswojenia i zrozumienia.
Raport "Przystępność tekstów urzędowych w internecie" przygotowali doktor Grzegorz Zarzeczny i doktor Tomasz Piekot z Pracowni Prostej Polszczyzny, działającej w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego. Językoznawcy zbadali strony ministerstw, urzędów wojewódzkich, marszałkowskich, kancelarii premiera i prezydenta.
Jednym z głównych elementów branych pod uwagę była długość zdań. Każdy z nas ma granicę cierpliwości, poza którą się gubi, jeżeli zdanie jest zbyt długie. Teksty internetowe zazwyczaj czytamy na telefonie, gdzieś w komunikacji miejskiej. Te zdania nie mogą być zbyt długie. Granica 15 słów to jest średnia granica tekstu, który trafia do internetu. Tutaj zdarzały się zdania, które miały 113 słów - mówi doktor Grzegorz Zarzeczny.
Językoznawcy zwrócili także uwagę na odsetek długich wyrazów. 15 procent trudnego słownictwa w danym tekście to uśredniona wartość po uwzględnieniu faktu, że są to komunikaty urzędowe. Trzeci parametr to indeks mglistości. Podaje on, ile lat edukacji trzeba mieć za sobą, aby dany tekst nie sprawiał nam problemów. Po prostu przypomina teksty, z którymi spotkaliśmy się w szkole czy na studiach. Po maturze problemów nie sprawiają teksty z indeksem mglistości 12.
Najmniej długich i niezrozumiałych wyrazów znajdziemy na stronach Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji czy Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej. Najgorzej w tym zestawieniu wypadły teksty na stronach Ministerstwa Cyfryzacji.
Najkrótsze zdania są na stronach Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego czy Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego. Najdłuższe i najbardziej skomplikowane na stronach Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego.
W kategorii mglistości najlepiej wypada Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. Dobrze czyta się także teksty na stronach Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego czy Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Najtrudniejsze teksty ma Ministerstwo Cyfryzacji.
Orzeczenie i podmiot powinniśmy stosować jak najbliżej siebie i na początku zdania. Warto unikać wtrąceń. Jak najczęściej powinniśmy używać czasowników. Tekst powinien być oryginalny. Lepiej nie stosować w nim utartych zwrotów - szablonowych powiedzeń. Trzeba także pamiętać o unikaniu wyrażeń specjalistycznych.
Pisz o tym, kto robi co. "Ala ma kota", a nie "Istnieje stan posiadania kota przez Alę". Są słowa, które budują niepotrzebny patos. Zupełnie zbędny w komunikacji z obywatelem. Mamy słowa "ten", "ta" czy "to". Nie ma żadnego powodu, by je zastępować słowem "niniejszy" czy "przedmiotowy". To nadal jest to samo. Dużo jest słów, które można zastąpić prostymi odpowiednikami. Są też słowa, które można zupełnie wyrzucić, bo one nie komunikują treści. "Uprzejmie informuję" to klasyczny przykład - mówi Zarzeczny.
Przykładowe, długie zdania przedstawione w raporcie:
- Strona Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej: Chodzi tu o podmioty, które mogą zostać przez organ kontroli zakwalifikowane jako istotne z punktu widzenia bezpieczeństwa państwa, jak również ich potencjalnych inwestorów, którzy będą zobowiązani do złożenia zawiadomienia o zamiarze nabycia lub osiągnięcia istotnego uczestnictwa lub dominacji w podmiocie podlegającym ochronie.
- Ministerstwo Cyfryzacji - W odpowiedzi na konkurs na dofinansowanie projektów w ramach działania 2.1 Wysoka dostępność i jakość e-usług publicznych, II osi priorytetowej Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa na lata 2014-2020, w dniu 21 marca 2016 roku o godzinie 12:00 w siedzibie Ministerstwa Rozwoju, Plac Trzech Krzyży 3/5, 00-507 Warszawa odbędzie się publiczna prezentacja założeń projektu, którego realizację zakłada się w partnerstwie pomiędzy Ministrem Cyfryzacji, Ministrem Rozwoju oraz Instytutem Logistyki i Magazynowania, pn. "Uproszczenie i elektronizacja procedur administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców.
- Ministerstwo Edukacji Narodowej - Spotkanie zorganizowane z inicjatywy minister edukacji związane było ze skierowaniem w kwietniu do uzgodnień międzyresortowych i konsultacji publicznych projektów rozporządzeń: w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym, w sprawie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego dzieci i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży oraz w sprawie pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach podstawowych i ponadpodstawowych oraz placówkach.
- Ministerstwo Energii - Działania te obejmują między innymi nowe przepisy mające za zadanie zmianę struktury i zreformowanie rynku energii elektrycznej, zapewnienie większej przejrzystości umów dotyczących dostaw gazu, znaczny rozwój współpracy regionalnej jako ważny krok w kierunku zintegrowanego rynku, ściśle regulowane ramy prawne, nowe przepisy mające zagwarantować dostawy energii elektrycznej i gazu, wzrost finansowania UE w dziedzinie efektywności energetycznej lub nowy pakiet dotyczący energii odnawialnej, skupienie się na europejskiej strategii w zakresie badań i rozwoju w dziedzinie energii, czy też roczne sprawozdania na temat stanu unii energetycznej.
(m)