Nauczycieli jest w Polsce ponad 670 tys., ponad 82 proc. z nich to kobiety, średnia wieku polskiej nauczycielki to prawie 43 lata. 14 października przypada ich święto - Dzień Edukacji Narodowej.
Jak podaje Ministerstwo Edukacji Narodowej w minionym roku szkolnym we wszystkich typach szkół i placówek pracowało ponad 670 tys. nauczycieli. Wśród nich 76,9 tys. pracowało w przedszkolach, w szkołach podstawowych - 167,4 tys., w gimnazjach - 65,4 tys., zasadniczych szkołach zawodowych - 700, technikach - 1,7 tys., liceach ogólnokształcących - 25,7 tys., w zespołach szkół, czyli placówkach, w których pod wspólną dyrekcją funkcjonują placówki różnych typów (np. szkoły podstawowe z gimnazjami lub zasadnicze szkoły zawodowe z technikami) - 263,3 tys. nauczycieli.
Pozostali nauczyciele pracują m.in. w szkołach artystycznych, szkołach dla dorosłych, centrach kształcenia ustawicznego i praktycznego, szkolnych ośrodkach wychowawczych, ogniskach pracy pozaszkolnej, ośrodkach wychowawczych i socjoterapii, ośrodkach dokształcania i doskonalenia nauczycieli, kuratoriach oświaty, okręgowych komisjach egzaminacyjnych i w Centralnej Komisji Egzaminacyjnej.
Połowa z nauczycieli - 335,5 tys. - osiągnęła najwyższy stopień awansu zawodowego, czyli nauczyciela dyplomowanego. Nauczycieli mianowanych jest 174,4 tys., nauczycieli kontraktowych - 104,7 tys. Najmniej jest nauczycieli stażystów, czyli rozpoczynających pracę w zawodzie. Jest ich tylko 55,8 tys.
Zawód nauczycielski należy do zawodów sfeminizowanych - 82,3 proc. nauczycieli to kobiety, a 17,7 proc. to mężczyźni. Średni wiek nauczycielek wynosił 42,8 roku, nauczycieli - 44,1 roku. Najstarsza pracująca w ubiegłym roku nauczycielka miała 85 lat, najstarszy nauczyciel - 86 lat. Ci najstarsi nauczyciele pracują w szkołach artystycznych, a dokładnie w szkołach muzycznych.
W opublikowanym w ubiegłym roku "Raporcie o stanie edukacji", przygotowanym przez Instytut Badań Edukacyjnych, podano, że nauczyciele uczący w gimnazjach i technikach są najmłodsi, a nauczyciele nauczania początkowego - najstarsi. Pierwszy etap edukacyjny (klasy I-III szkoły podstawowej) wyróżnia się także pod względem płci nauczycieli - jak wynika z Systemu Informacji Oświatowej, jedynie co setny nauczyciel nauczania początkowego to mężczyzna. W grupie nauczycieli języków polskiego i rosyjskiego mężczyzną jest co dwudziesty, plastyki i niemieckiego - co dziesiąty, a matematyki - co siódmy. W grupie uczących historii, fizyki mężczyzną jest co trzeci, a wśród nauczycieli wychowania fizycznego mniej więcej co drugi. Najwięcej mężczyzn jest w grupie nauczycieli przysposobienia obronnego - dwóch na troje nauczycieli tego przedmiotu to mężczyźni.
W raporcie przytoczono też wyniki badania dotyczącego motywacji nauczycieli do wyboru właśnie tego zawodu. Pokazują one, że droga do niego kobiet i mężczyzn różni się.
Z deklaracji nauczycielek wynika, że dla zdecydowanej większości z nich zawód związany jest z pielęgnowaną od dzieciństwa pasją. Początkujące nauczycielki deklarowały, że już jako małe dziewczynki "bawiły się w szkołę", a ich pasja rozwinęła się dzięki spotkanym na ich ścieżce edukacyjnej nauczycielom. Wśród motywów podjęcia pracy nauczycielki wymieniały przede wszystkim: miłość do dzieci, dobry kontakt z młodzieżą oraz chęć dzielenia się wiedzą.
Wśród badanych mężczyzn było więcej niż wśród kobiet osób, które przyznały, że o wyborze zawodu nauczyciela zadecydował przypadek. Wybierając studia, kierowali się oni wieloma przesłankami, w tym chęcią rozwijania pasji dziennikarskiej, miłością do literatury (tak deklarowali nauczyciele języka polskiego) czy możliwością studiowania bez konieczności zmiany miejsca zamieszkania.
Ci nauczyciele i nauczycielki, którzy w badaniu swój zawód nazywali pasją lub powołaniem często podawali, że członkowie ich najbliższych rodzin (np. rodzice, rodzeństwo, dalsza rodzina) są lub byli związani zawodowo z oświatą.
Dzień Edukacji Narodowej obchodzony jest 14 października, w rocznicę powstania w 1773 r. Komisji Edukacji Narodowej - pierwszego w Europie ministerstwa oświaty - która zajęła się reformowaniem szkolnictwa w Polsce. Wprowadzono go w 1982 r., w miejsce obchodzonego wcześniej Dnia Nauczyciela.
(mal)