W młodości awanturnik. Później wybitny władca i wielki dyplomata. W ten sposób streścić można biografię Władysława Łokietka. Dziś mija dokładnie siedemset lat od jego koronacji na króla Polski. 20 stycznia 1320 roku Kraków otrzymał status stolicy naszego kraju.
Władysław Łokietek kończył panowanie jako wybitny władca, wielki dyplomata i znakomity strateg polityczny i wojskowy. Zaczynał jako awanturnik, mały watażka, książątko, jedno z wielu, które miało wielkie ambicje i małe możliwości. Ta przemiana, która dokonała się w czasie kilkunastu lat jego życia zaskakuje po dziś dzień i nie jest do końca zrozumiała. To połączenie historii z wielkimi wydarzeniami, które toczyły się wtedy na ziemiach polskich - podkreśla historyk mediewista Wojciech Fałkowski. Zaczynał jako osoba całkowicie niepoważna, same złe rzeczy możemy o nim mówić. Miał małe horyzonty polityczne, kłócił się z kuzynami z tej samej dynastii piastowskiej. Ogromna przemiana dokonała się w nim, gdy był w okolicy 50. roku życia - podkreśla profesor Wojciech Fałkowski.
Łokietek w młodości był człowiekiem niekulturalnym, traktował brutalnie niewiasty, również skłonny do napadów, zajazdów, porwań. Była to osoba, która nie wyrastała ponad poziom zawadiaki z ulicy, ponad poziom blokowiska. W pewnym momencie on dojrzał. Myślę, że wpływ miała tu odpowiedzialność przed historią. Łokietek stał się wybitną postacią historyczną całej Europy Środkowej, nie tylko Polski - podkreśla profesor Fałkowski.
Władysław Łokietek - wbrew popularnym opiniom - wcale nie musiał mieć drobnej sylwetki - przyznaje w rozmowie z RMF FM historyk mediewista profesor Tomasz Jurek. Niektórzy historycy interpretują, że "Łokietek" to był zadziorny facet, który rozpychał się łokciami. Może chodziło o to, a nie o to, że był mały jak łokieć. Co ciekawe, w języku niemieckim "łokietek" to "ellenbogen". Niemcy z tego trochę śmieją się, bo "ellenbogen" to wielki facet, którego na łokcie można mierzyć. O wyglądzie Władysława Łokietka nie wiemy nic. W tamtych czasach nie było portretów. Na jego nagrobku w Krakowie jest co prawda jego podobizna. Wiemy jednak, że ten nagrobek przekuto w XIX wieku, bo wcześniej był tak zniszczony, że były wątpliwości, czy na tej podobiźnie jest Władysław Łokietek czy może królowa Jadwiga - podkreśla profesor Tomasz Jurek.
Kobiety były dobrym duchem Władysława Łokietka. Po tym, jak ustatkował się, był bardzo wierny swojej żonie. Rola kobiet w jego życiu prywatnym, ale i państwowym, dworskim, była wybitna i przysłużyła się jego przemianie na lepsze. Na początku tych kobiet było wiele, możemy domyślać się, gdy Łokietek wchodził w kolejne romanse, szalał. To zmieniło się po wygnaniu, gdy był w niedoli. Rola kobiet w jego życiu, i siostry, i córki, i matki, jest bardzo ważna. Kobiety miały wyraźnie dobry, kojący wpływ na jego życie - dodaje profesor Fałkowski.
Koronacja Władysława Łokietka na króla Polski było odnowieniem idei przywrócenia królestwa polskiego. Byłą to - jak podkreślają historycy - idea dojrzewająca od połowy XIII wieku, a później zyskała poparcie rycerstwa, duchowieństwa i części mieszczaństwa we wszystkich regionach stając się ideą państwową.
Początkowo miejscem koronacji władców Polski była katedra metropolitalna w Gnieźnie. Tam koronowali zostali Bolesław Chrobry (1024 r.), Mieszko II (1025 r.), Bolesław Śmiały (1076 r.), Przemysław II i Małgorzata (1295 r.) oraz Wacław II (1300 r.).
W okresie rozbicia dzielnicowego Wawel stał się obiektem przetargów pomiędzy rywalizującymi o władzę książętami. Okres politycznego zamętu skończył się rządami księcia Władysława Łokietka (1306-1333), który pokonawszy wrogów zajął Kraków i na Wawelu urządził swoją rezydencję. Po zjednoczeniu ziem polskich, za zgodą Stolicy Apostolskiej, Łokietek koronował się właśnie w Katedrze Wawelskiej.
