Wielki Piątek: Najbardziej znane polskie krzyże, na trwałe związane z naszą historią

Symbol krzyża był obecny w różnych cywilizacjach jeszcze długo przed początkiem chrześcijaństwa. Dwie, prostopadle skrzyżowane belki były używane już w starożytnym Egipcie. Pojawiały się też wśród Słowian, a także na monetach emitowanych przez Juliusza Cezara.

Znak został przyjęty i rozpropagowany przez chrześcijan, który symbolizował sposób śmierci Jezusa. Krzyż to znak miłości Chrystusa do człowieka, który świadomie i dobrowolnie przyjął cierpienie, umarł na krzyżu dla naszego zbawienia. Jedna z prawd wiary. Krzyż to znak zwycięstwa Chrystusa nad śmiercią i szatanem. Krzyż to znak wolności, bo Chrystus wyprowadził nas z niewoli grzechu, z ciemności do światłości. Jest też to znak życia, bo Chrystus oddał swoje życie, abyśmy żyli na wieki - ­mówi franciszkanin, ojciec Jan Maria Szewek.

W historii Polski symbol krucyfiksu jest obecny od samego początku. Krzyż w naszej ojczyźnie jest znakiem naszej wiary. Krzyż przypomina o naszych cierpieniach i zwycięstwach, o przechodzeniu naszego narodu z niewoli do wolności. Krzyż pokazuje miłość Polaków do Boga, ale też do drugiego człowieka i do ojczyzny - ­mówi duchowny.

Pomnik upamiętniający śmierć ks. Jerzego Popiełuszki stanął we Włocławku w 1991 roku - po zakończeniu pielgrzymki Jana Pawła II do Polski. Krzyż, który stanowił część ołtarza papieskiego stojącego na lotnisku w Kruszynie, znajduje się dziś na prawym brzegu Wisły, przy zejściu z włocławskiej tamy. To tu wyłowiono z wody ciało kapelana warszawskiej "Solidarności", zamordowanego przez oficerów SB 19 października 1984 roku.

Krzyż przed bramą kopalni Wujek w Katowicach symbolizuje dramat z 16 grudnia 1981 roku. Spacyfikowano wtedy strajkujących pracowników zakładu. Po strzałach milicjantów z plutonu specjalnego zginęło 9 górników.  To dla nas święte miejsce-mówią po latach górnicy. Zaraz po pacyfikacji kopalni w miejscu masakry stanął drewniany krzyż. Ówczesne władze usunęły go, ale gdy załoga zagroziła strajkiem, postawiono kolejny.

Kiedy na początku lat 90, już po zmianie ustroju, wzniesiono tam ponad 30-metrowy, stalowy krzyż-pomnik, w jego ramionach umieszczono ten drewniany, który przez lata stał w miejscu masakry. Obok głównego krzyża, po prawej stronie, w cokole, zostały umieszczone urny z ziemią z grobów dziewięciu górników − ofiar pacyfikacji, umieszczone w dziewięciu krzyżach.

To dzieło Maksymiliana Biskupskiego. Stoi w Warszawie u zbiegu ulic Muranowskiej i gen. Władysława Andersa w Warszawie. Pomnik przedstawia ładunek krzyży na wagonie deportacyjnym. Są tam zarówno tradycyjne dla większości z nas krzyże łacińskie, ale także prawosławne. Jest także żydowska macewa, czyli płyta nagrobkowa oraz nagrobek muzułmański. Polska składa i składała się z wyznawców wielu wyznań.

Przed tym wagonem deportacyjnym jest ułożonych 41 belek - podkładów kolejowych. Na nich umieszczone są miejscowości bitew z września 1939 rok na wschodzi oraz nazwy miejscowości, w których ginęli na wschodzie Polacy. 

Pomnik został osłonięty w 1995 roku. 17 września, czyli w rocznicę sowieckiej agresji. W 1999 roku w trakcie pielgrzymki do Polski modlił się przed tym pomnikiem Papież Jan Paweł II.

Pomnik zwany potocznie Poznańskimi Krzyżami jest jednym z najbardziej charakterystycznych monumentów Poznania, wręcz jego ikoną. Odsłonięty został 28 czerwca 1981 roku, w 25. rocznicę Czarnego Czwartku, kiedy doszło do demonstracji robotników z poznańskich Zakładów Cegielskiego, którzy w proteście przeciwko sytuacji ekonomicznej i niesprawiedliwości społecznej zorganizowali strajk. Ten przerodził się w demonstrację uliczną - największe wystąpienie robotnicze w dziejach Polski Ludowej.

  Na lewym, wyższym krzyżu widnieje jedynie data roczna przypominająca Poznański Czerwiec: 1956 r. Na prawym krzyżu umieszczone zostały natomiast daty kolejnych wystąpień społeczeństwa polskiego przeciwko systemowi komunistycznemu: 1968 / 1970 / 1976 / 1980 / 1981. Krzyże zostały wykonane w ciągu 41 dni - mówi się, że był to najszybciej zbudowany pomnik na świecie.

Krzyż upamiętniający mszę świętą odprawioną przez papieża Jana Pawła II 2 czerwca 1979 r. podczas pierwszej pielgrzymki do Polski, został odsłonięty w 30. rocznicę pierwszej wizyty papieża. Upamiętnia on też słowa wygłoszone przez papieża podczas homilii: "Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi! Tej ziemi!".

Dziś ten krzyż stoi przy kościele Świętego Maksymiliana Kolbego na warszawskim Służewcu, przy ulicy Rzymowskiego 35. Krucyfiks dla wielu może wyglądać inaczej niż wtedy, a to dlatego, że został obłożony metalowym pancerzem, który ma go chronić przed zniszczeniem.

Ten krzyż był także elementem ołtarza podczas uroczystości pogrzebowych Kardynała Stefana Wyszyńskiego.

Krzyż został ustawiony 19 sierpnia 1901 roku na pamiątkę 1900. rocznicy urodzin Jezusa Chrystusa, jako wotum wdzięczności za XIX wieków chrześcijaństwa. Inicjatywa wyszła od ówczesnego proboszcza zakopiańskiego, ks. Kazimierza Kaszelewskiego. Wznosząc krzyż, wzorowano się na włoskich miejscowościach, gdzie w roku jubileuszowym - 1900, stawiano krzyże na szczytach gór.

 Krzyż ma wysokość 17,5 m, z czego 2,5 m jest wkopane w skały, zaś ramię poprzeczne ma długość 5,5 m. Składa się z 400 żelaznych elementów o łącznej masie ok. 1900 kilogramów.

Pomnik w postaci trzech krzyży z kotwicami, upamiętniający ofiary wydarzeń Grudnia 1970 r. znajduje się na placu Solidarności w Gdańsku, w pobliżu Bramy nr. 2 Stoczni Gdańskiej, niedaleko miejsca, gdzie padli pierwsi zabici. Trzy krzyże wysokie na 42 metry zdobią w ich dolnej partii płaskorzeźby z życia stoczniowców. Krzyże, zbudowane na planie trójkąta, mają nieregularne, spękane kształty. Pomnik został odsłonięty 16 grudnia 1980 roku. Powstanie pomnika było jednym z postulatów strajkujących stoczniowców.

To gotycki krucyfiks, przed którym bardzo często modliła się królowa Jadwiga w XIV w. Według tradycji, ukrzyżowany Chrystus przemówił do klęczącej przed nim Jadwigi. W 1385 roku podczas modlitwy usłyszała: "Fac quod vides". To znaczy: "Czyń to, co widzisz". Zrób tak, jak będzie dobrze dla Polski, dla Litwy i dla całej Europy.

Klasztor Świętego Krzyża znajduje się na Łysej Górze. To szczyt w Górach Świętokrzyskich, położony we wschodniej części pasma Łysogór, gdzie znajduje się najstarsze polskie sanktuarium, miejsce szczególnego kultu w wieku XV. Książę Władysław Łokietek przekazał łysogórskim zakonnikom relikwie drzewa Krzyża Świętego. Wzgórze, gdzie wznosiły się zabudowania klasztorne, nazwano Świętym Krzyżem, a góry wokół — Świętokrzyskimi.