Ustawa okołobudżetowa i szkolnictwo wyższe. Prezydent skierował wnioski do TK

O prezydenckich wnioskach poinformowała jego kancelaria w komunikacie opublikowanym na stronie internetowej. Wnioski do Trybunału Konstytucyjnego są opatrzone datą 22 lutego i dotyczą dwóch ustaw - o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2024 (jest ona zwana potocznie "ustawą okołobudżetową"), a także nowelizacji prawa o szkolnictwie wyższym.

Trzecia z zapowiedzianych przez Andrzeja Dudę do sprawdzenia przez TK ustaw (ustawa budżetowa) została skierowana do Trybunału w środę, 21 lutego.

Jak poinformowała kancelaria, Andrzej Duda "skierował do Trybunału Konstytucyjnego, w trybie kontroli następczej, o zbadanie zgodności z Konstytucją ustawy z dnia 16 stycznia 2024 r. o zmianie ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce".

W uzasadnieniu wniosku czytamy między innymi, że prezydent zdecydował się wysłać ustawę do TK w związku z wątpliwościami przy jej uchwalaniu przez Sejm.

Według Dudy, "zachodzą uzasadnione wątpliwości co do tego, czy ustawa (...) została przyjęta przez Sejm w trybie właściwym dla uchwalania ustaw. Wątpliwości te wynikają z czynności marszałka Sejmu, które związane są ze stwierdzeniem wygaśnięcia mandatów posłów Mariusza Kamińskiego i Macieja Wąsika - czytamy.

Pod koniec stycznia Kancelaria Prezydenta poinformowała, że prezydent Duda podpisał ustawę budżetową na 2024 rok, a także ustawę okołobudżetową i nowelę ustawy o szkolnictwie wyższym. Z uwagi na wątpliwości związane z prawidłowością procedury uchwalenia ww. ustaw tj. brakiem możliwości udziału w pracach Sejmu nad tymi ustawami przez posłów Mariusza Kamińskiego i Macieja Wąsika, prezydent zdecydował o skierowaniu powyższych ustaw, w trybie kontroli następczej do Trybunału Konstytucyjnego, celem zbadania ich zgodności z Konstytucją - przekazała KPRP. Zapowiedziano, że analogiczne działania będą podejmowane przez prezydenta każdorazowo w przypadku uniemożliwienia posłom wykonywania ich mandatu, pochodzącego z wyborów powszechnych.

20 grudnia 2023 r. Sąd Okręgowy w Warszawie skazał Kamińskiego i Wąsika prawomocnie na dwa lata pozbawienia wolności za przekroczenie uprawnień w tzw. aferze gruntowej z 2007 r. Dzień później marszałek Sejmu wydał postanowienie o wygaśnięciu mandatów obu posłów PiS.

Nowelizację kilku ustaw dotyczących szkolnictwa wyższego Sejm przyjął w połowie stycznia, ustawę poparł również Senat.

Przyjęte w nowelizacji niej przepisy m.in. umożliwiają ministrowi nauki odwoływanie pierwszych rektorów nowo powołanych uczelni.

Nowelizacja wprowadza przepisy umożliwiające realizację studiów doktoranckich do końca 2024 r. (nie w formie szkół doktorskich funkcjonujących od października 2019). Pierwotnie termin zakończenia prowadzenia studiów doktoranckich został określony na 31 grudnia 2023 r. Następnie, w lipcu 2023 r., termin ten został wydłużony do końca 2024 r. Chodziło o umożliwienie ukończenia przygotowywania rozpraw doktorskich, a następnie uzyskania stopnia doktora, na przykład tym doktorantom, którzy w wyniku pandemii napotkali trudności w prowadzeniu badań naukowych.

Nowela wprowadza też zapis, który określa, że w przypadku stwierdzenia naruszenia przepisów prawa przez pierwszego rektora nowo utworzonej uczelni publicznej minister może odwołać tego rektora. A na czas do końca okresu, na który został powołany dotychczasowy rektor, minister powołuje nowego rektora.

W opublikowanym uzasadnieniu skierowania ustawy okołobudżetowej do zbadania przez TK prezydent wskazuje, że "w konsekwencji bezprawnego i trwałego zablokowania możliwości wykonywania mandatu przez Panów posłów Mariusza Kamińskiego i Macieja Wąsika, skład Sejmu należy uznać za niepełny", a tym samym za niezgodny z Konstytucją. "W efekcie za niezgodną z Konstytucja należy uznać ustawę pochodzącą od takiego Sejmu" - dowodzi w uzasadnieniu prezydent i wnosi o uznanie ustawy za niezgodną z Konstytucją w całości.

Ustawa okołobudżetowa na 2024 r. przewiduje podwyżki dla nauczycieli o 30 proc. oraz dla nauczycieli początkujących o ok. 33 proc. To rozwiązanie ma zapewnić, że nauczyciele dostaną po 1,5 tys. zł podwyżki. W ustawie znalazły się też regulacje związane z przekazaniem środków na podwyżki wynagrodzeń dla nauczycieli przedszkolnych. W efekcie dotacja dla samorządów związana z nauczaniem przedszkolnym wyniesie blisko 4,2 mld zł.

Ustawa zakłada też przekazanie obligacji skarbowych na rzecz uczelni wyższych w kwocie blisko 2,2 mld zł, Funduszowi Reprywatyzacji do kwoty 10 mld zł. Przepisy przewidują też, że PKP Polskie Linie Kolejowe będą mogły liczyć na przekazanie obligacji do 1,3 mld zł, minister ds. informatyzacji może otrzymać zaś obligacje warte do 3,5 mld zł na wsparcie inwestycji półprzewodnikowych, a spółki górnicze mogą otrzymać obligacje o wartości do 7 mld zł.

Ponadto, w ustawie znalazł się przepis, zgodnie z którym, na polecenie premiera, możliwe będzie przekazanie obligacji o wartości do 12 mld zł na rzecz państwowych osób prawnych. Przepisy zakładają również przekazanie papierów wartościowych o wartości do 3 mld zł z przeznaczeniem na psychiatrię dziecięcą oraz onkologię dziecięcą, a także na diagnostykę onkologiczną lub leczenie onkologiczne pozostałych pacjentów.

Ustawa okołobudżetowa przesuwa wypłatę pierwszej raty z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) na Rządowy Fundusz Rozwoju Dróg w 2024 r. Pierwsza rata miałaby zostać wypłacona razem z drugą do 25 kwietnia 2024 r. Ustawa okołobudżetowa ma wejść w życie z dniem ogłoszenia, z mocą od 1 stycznia 2024 r.

Z datą 21 lutego jest natomiast trzeci wniosek prezydenta do Trybunału Konstytucyjnego - dotyczy on ustawy budżetowej.

Również w tym przypadku chodzi o brak możliwości głosowania w tej sprawie w Sejmie Mariusza Kamińskiego i Macieja Wąsika. Więcej informacji znajdziecie TUTAJ.