Prokuratura i CBA zajmą się Pocztą Polską. Zaskakujące wyniki kontroli NIK

We wtorek Najwyższa Izba Kontroli opublikowała najnowszy raport dotyczący Poczty Polskiej. Wynika z niego, że sposób realizacji części skontrolowanych umów naraził spółkę na koszty i był działaniem niegospodarnym. Chodzi m.in. o opóźnienia i nienakładanie kar umownych. Według Izby, narodowy operator miał też nie radzić sobie z wyzwaniami rynku, w tym związanymi z transformacją cyfrową.

Kontrola NIK ws. realizacji przez Pocztę Polską działalności inwestycyjnej objęła m.in.: zakup 2 tys. szt. automatów paczkowych, budowę nowej strony internetowej, wytworzenie systemu TMS (system wspomagający zarządzanie procesami transportowymi, logistycznymi oraz dystrybucyjnymi), rozbudowę dwóch węzłów ekspedycyjno-rozdzielczych oraz zakup maszyn do sortowania przesyłek. "Łączna ich wartość przekraczała 500 mln zł, a stwierdzone w toku kontroli nieprawidłowości przekroczyły 113 mln zł" - przekazała Izba.

Niegospodarność miała polegać - jak uściśliła NIK - na niewykorzystywaniu przez zarząd Poczty Polskiej przysługujących mu uprawnień zawartych w umowach z wykonawcami m.in. w zakresie nakładania kar umownych.

Dodano, że zarząd poczty miał dopuścić do powstania opóźnień w realizacji projektów. 

"W szczególności, w projekcie uruchomienia do końca 2022 r. dwóch tys. automatów paczkowych popełniono wiele błędów skutkujących m.in. opóźnieniami, powstaniem nieuzasadnionych kosztów, utratą prawa do naliczenia kar umownych oraz nieosiągnięciem zakładanych korzyści" - podkreśliła NIK. 

Według Izby, miały one już miejsce na etapie postępowania przetargowego, kiedy operator nie określił warunków udziału w przetargu. W konsekwencji - jak podkreślono - wybrany dostawca nie był w stanie terminowo realizować umowy. Przypomniano, że pierwotny termin dostawy i instalacji tychże automatów został przesunięty z lutego 2023 r. na koniec 2024 r., a na koniec czerwca br. zainstalowano 243 maszyny, lecz bez funkcji użytkowych dla klientów. 

Zarząd - dodano - posiadając wiedzę o naruszeniach umowy przez wykonawcę, nie skorzystał z prawa do wypowiedzenia umowy i naliczania kar umownych z tytułu zwłoki. NIK wskazała, że podpisano niekorzystne dla spółki aneksy i porozumienia dot. wydłużenia terminu i rezygnacji z kar.

Podobne nieprawidłowości NIK stwierdziła w przypadku wytworzenia systemu TMS, który według stanu na 11 września 2023 r. był zrealizowany w połowie, mimo że termin dostarczenia mijał w październiku 2023 r. Ponownie - jak podkreślono - pomimo opóźnienia zarząd nie naliczył wykonawcy kar umownych, które, jak obliczyła NIK, mogły wynieść nawet 2,4 mln zł. Zamiast naliczenia kar, Poczta Polska zapłaciła wykonawcy zaliczkę w wysokości 7,8 mln zł, choć według Izby nie spełniono warunków jej wypłaty.

Zwrócono też uwagę na projekt nowej strony internetowej Poczty Polskiej, który był "nierealny już na starcie". Wykonanie rozłożono na trzy etapy, z czego pierwszy miał zostać ukończony w 2022 r., a pozostałe dwa w 2023 r. Spółka po ośmiomiesięcznych negocjacjach ustaliła nowy termin oddania strony na październik 2023 r. Ponadto stan prac na lipiec 2023 r. "nie gwarantował dochowania terminów, tym razem już zmienionych". W tym przypadku również nie naliczono kar umownych.

Wskazano też, że strategia średnioterminowa przygotowana przez zarząd była obarczona "dużym ryzykiem nieosiągnięcia jej założeń" już podczas planowania. 

"W związku z ustaleniami kontroli, NIK przygotowała zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa niedopełnienia ciążącego obowiązku i wyrządzenia znacznej szkody majątkowej Spółce" - podkreślono. Dodano, że pismo sygnalne skierowano do Centralnego Biura Antykorupcyjnego.

Poczta Polska to spółka Skarbu Państwa, największy operator pocztowy na rynku krajowym. Zatrudnia ponad 66 tys. pracowników, a jej sieć obejmuje 7,6 tys. placówek, filii i agencji pocztowych w całej Polsce.