Podzieliła ich wojna o Lwów w listopadzie 1918 roku, zjednoczyła wspólna obrona miasta przed Armią Czerwoną w 1920 roku. Na otwieranym dziś uroczyście Cmentarzu Orląt Lwowskich spoczywają i Polacy, i Ukraińcy.
Cmentarz Orląt Lwowskich to część Cmentarza Łyczakowskiego. Spoczywają na nim Polacy, polegli w walkach z Ukraińcami w latach 1918-19 oraz w wojnie polsko-sowieckiej z 1920 roku. Pochowano tam blisko 3 tys. żołnierzy, głównie młodych chłopców. Stąd nazwa - Cmentarz Orląt. ORLĘTA LWOWSKIE
Gdy w 1918 roku rozpadało się Cesarstwo Austro-Wegier, władzę we Lwowie próbowali przejąć Ukraińcy. Po 11 listopada do walki ruszyła polska młodzież i dzieci. Choć słabo uzbrojeni, toczyli ciężkie boje do 22 listopada, gdy z odsieczą przyszły wojska kpt. Michała Karaszewicza-Tokarzewskiego. POLEGLI W CZASIE WALK. Walki polsko-ukraińskie o Galicję Wschodnią trwały do lipca 1919 roku, oblężenie miasta skończyło się miesiąc wcześniej. Rok później, w sierpniu 1920 roku, młodzi lwowiacy znów stanęli do walki – z oddziałami Armii Czerwonej, które próbowały opanować miasto. Tym razem Polacy i Ukraińcy wspólnie bronili Lwowa przed bolszewikami. PRZEBIEG WALK O LWÓW W 1918
W czasie walk poległych grzebano na prowizorycznych cmentarzykach. Gdy skończyły się starcia, polskie władze Lwowa postanowiły przenieść je na teren przylegający do Cmentarza Łyczakowskiego. W 1921 r. rozpisano konkurs na mauzoleum obrońców Lwowa, nazwano je Cmentarzem Orląt Lwowskich. Później zbudowano rotundę Kaplicy Orląt, katakumby, kolumnadę z Pomnikiem Chwały w kształcie łuku triumfalnego z napisem "Polegli, byśmy żyli wolni" (Mortui sunt ut liberi vivamus). Przy katakumbach powstały pomniki lotników amerykańskich (1925) oraz żołnierzy francuskich (1938) wspierających walkę o niepodległość Polski. HISTORIA CMENTARZA ORLĄT LWOWSKICH
Po II wojnie światowej Cmentarz Orląt radzieckie władze zmieniły w wysypisko śmieci. W latach 70. zburzono kolumnadę na cmentarzu, część mogił zrównano z ziemią, a na innych zbudowano asfaltową drogę. W katakumbach otwarto zakład kamieniarski. Gruz z mogił posłużył za fundament stawianego we Lwowie pomnika Lenina.
Prace porządkowe rozpoczęto dopiero w 1989 roku, pięć lat później podpisano polsko-ukraińską umowę o rekonstrukcji nekropolii. W 1997 roku strona ukraińska zakazała dalszych prac, uznając, że umieszczane na nagrobkach napisy o bohaterstwie Polaków są antyukraińskie. Napis na płycie głównej kilkakrotnie zmieniano. Przedwojenna inskrypcja brzmiała: "Nieznanym bohaterom poległym w obronie Lwowa i Ziem Południowo- Wschodnich". W trakcie negocjacji zgłaszano różne propozycje napisu: "Nieznanym bohaterom poległym w obronie Lwowa - ziem południowo-wschodnich", "Nieznanym żołnierzom poległym o niepodległość Rzeczypospolitej"; "Nieznanym wojakom poległym w wojnie ukraińsko-polskiej".
Rok później mer Lwowa Wasyl Kujbida zobowiązał się do otwarcia cmentarza 1 listopada 1998 r. Mimo polsko-ukraińskich uzgodnień, nie doszło jednak do tego ani w tym terminie, ani w terminach późniejszych - w roku 2000 czy w 2002. Strona ukraińska nie wykonała uzgodnionego napisu na płycie głównej Cmentarza: "Bohatersko poległym za Polskę w latach 1919-1921", nie godziła się także na powrót kamiennych lwów, które znajdowały się na Cmentarzu przed II wojną światową, miecza zawieszonego na łuku triumfalnym oraz pomników piechurów francuskich i lotników amerykańskich. W tej sytuacji strona polska podjęła kolejne negocjacje. Symbol miasta - lwy – to według strony ukraińskiej - symbol zwycięstwa, stąd niezgoda na ich umieszczenie.
Cytat
napis na płycie głównej cmentarza
