Utworzenie Rzecznika Praw Podatnika zakłada projekt ustawy Ministerstwa Finansów, którym we wtorek ma zająć się rząd. Zgodnie z projektem, rzecznik ma m.in. stać na straży praw podatnika, reagując, gdy prawa podatnika są naruszane; ma też współpracować z Rzecznikiem Małych i Średnich Przedsiębiorców.
Zgodnie z wtorkowym programem obrad, rząd ma zająć się projektem ustawy o Rzeczniku Praw Podatnika, autorstwa ministra finansów.
W uzasadnieniu do projektu napisano, że wchodzi on w skład pakietu ustaw związanego z planowanym wejściem w życie nowej Ordynacji podatkowej, która ma za zadanie zagwarantować prawa podatnikom i zwiększyć ich poczucie bezpieczeństwa w kontaktach z organami administracji skarbowej.
Instytucja Rzecznika Praw Podatnika (dalej: RPP lub Rzecznik) ma przede wszystkim stać na straży szeroko pojętych praw odnoszących się do podatnika. Ochrona ta ma obejmować podatnika płatnika, inkasenta, następcę prawnego i osoby trzecie w rozumieniu nowej Ordynacji podatkowej. Powołanie tej instytucji może przede wszystkim istotnie wzmocnić pozycję podmiotów najsłabszych, czyli takich, które co do zasady nie korzystają z kosztownych usług wyspecjalizowanych firm doradczych i kancelarii prawnych - czytamy.
Jak napisano, rzecznik, stojąc na straży praw podatników, "ma w szczególności kierować się zasadą pogłębiania zaufania do władzy publicznej, bezstronności i równego oraz sprawiedliwego traktowania, respektowania słusznych interesów podatników oraz racjonalności działania organów podatkowych".
W uzasadnieniu napisano, że z analizy corocznych informacji o działalności sądów administracyjnych wynika, że niemalże 30 proc. skarg wnoszonych do sądów administracyjnych dotyczy kwestii podatków i innych świadczeń pieniężnych, do których mają zastosowanie przepisy Ordynacji podatkowej, oraz egzekucji tych świadczeń pieniężnych.
Przykładowo, w 2016 roku do wojewódzkich sądów administracyjnych wpłynęło 20 828 skarg w tym zakresie na 76 692 skarg ogółem. W tym samym czasie do Naczelnego Sądu Administracyjnego wpłynęło w tym zakresie 6 995 skarg kasacyjnych (na 18 847 skarg ogółem), z czego 2 637 skarg uwzględniono na rozprawie lub posiedzeniu niejawnym. Liczby te pokazują skalę stosowania przepisów prawa podatkowego w Polsce - napisano.
Jednocześnie - jak wskazano - uwagę zwracają dane zebrane od organów podległych ministrowi finansów, z których wynika, iż liczba wystąpień i interwencji Rzecznika Praw Obywatelskich w indywidualnych sprawach prowadzonych przez organy podatkowe systematycznie rośnie z roku na rok, przy czym liczba ta jest raczej niska (24 wystąpienia i interwencje Rzecznika Praw Obywatelskich w 2017 r.) w stosunku do olbrzymiej liczby wnoszonych skarg sądowo-administracyjnych na rozstrzygnięcia organów podatkowych.
Może to potwierdzać konieczność wprowadzenia organu wyspecjalizowanego o kompetencjach nakierowanych na tę dziedzinę prawa i wspomagających działania Rzecznika Praw Obywatelskich w zakresie ochrony praw podatników. Mając powyższe na uwadze, wydaje się konieczne powołanie odrębnej instytucji, na wzór organu, jakim jest Rzecznik Praw Obywatelskich i inni wyspecjalizowani rzecznicy, która skoncentruje swoje działania wyłącznie na przestrzeganiu praworządności w zakresie poboru danin publicznych - czytamy.
W uzasadnieniu napisano, że podobne rozwiązania funkcjonują w innych krajach, np. w Kanadzie (Taxpayer’s Ombudsman), RPA (Tax Ombudsman), Meksyku (Mexican Tax Ombudsman), Australii, Gruzji, na Ukrainie oraz w niektórych stanach USA (np. w stanie Maryland).
Projekt zakłada, że Rzecznik Praw Podatnika będzie współpracował z Rzecznikiem Małych i Średnich Przedsiębiorców i w razie potrzeby udzielał mu wsparcia. Tym samym rozwiązania te będą korzystnie oddziaływać na podmioty prowadzące działalność gospodarczą.
Zgodnie z projektem Rzecznik Praw Podatnika będzie powoływany przez prezesa Rady Ministrów na sześcioletnią kadencję, na wniosek ministra właściwego do spraw finansów publicznych. W myśl projektu rzecznik nie będzie mógł należeć do partii politycznej, związku zawodowego, ani prowadzić działalności gospodarczej, jak również działalności publicznej nie dającej się pogodzić z godnością urzędu.
Do zadań rzecznika będzie należało m.in. opiniowanie projektów aktów normatywnych z zakresu prawa podatkowego; promowanie mediacji między podatnikami a organami podatkowymi; współdziałanie ze stowarzyszeniami, samorządami zawodowymi, ruchami obywatelskimi, innymi dobrowolnymi zrzeszeniami i fundacjami, organizacjami reprezentującymi podatników oraz z zagranicznymi i międzynarodowymi organami i organizacjami działającymi na rzecz ochrony praw podatnika, zajmującymi się monitoringiem jakości prawa podatkowego i kierunkami jego reform.
Rzecznik będzie wykonywać swoje zadania przy pomocy Biura Rzecznika Praw Podatnika.