Gliwicki sąd uniewinnił pięciu pracowników ING Banku Śląskiego, którym prokuratura zarzuciła oszukiwanie klientów przy zawieraniu umów na tzw. opcje walutowe. Trzy firmy, których dotyczył proces, w wyniku zawierania takich umów straciły prawie 20 mln zł. Obrona jest zadowolona z wyroku, prokuratura zapowiada apelację.
W 2013 r. Prokuratura Okręgowa w Gliwicach oskarżyła pięciu bankowców z placówek ING Banku Śląskiego w Rybniku i Jastrzębiu Zdroju, zarzucając im oszustwa na szkodę klientów. Według śledczych nie powiadomili klientów o ryzyku transakcji i w ten sposób wprowadzili ich w błąd.
Sędzia Ryszard Furman podkreślił, że choć przedstawiciele firm ponieśli milionowe straty, to jednak nie było to wynikiem działania oskarżonych, lecz gwałtownego wzrostu ceny euro.
Sędzia podkreślił, że oszustwo to przestępstwo, "które powinno być rozumiane w sposób najbardziej dosłowny" - cechuje je umyślność i działanie w bezpośrednim celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Uszczerbek finansowy musi być bezpośrednim efektem zawarcia transakcji, tymczasem umowy ws. opcji walutowej nie miały takiego charakteru - wskazał. Przypomniał też, że opcje walutowe to powszechnie stosowane w bankowości produkty, z których można, ale nie trzeba korzystać.
Winę oskarżonym można byłoby przypisać tylko wówczas, gdyby mieli jakąś wiedzę - nie wiadomo z jakich źródeł - że w pewnej dacie euro podskoczy w górę o złotówkę, zapewniając przy tym, że nic takiego się nie stanie - powiedział sędzia Furman. Wyraził też przekonanie, że - wbrew stanowisku prokuratury - firmy miały świadomość ryzyka.
Sprawa opcji walutowych stała się głośna przed kilkoma laty, kiedy okazało się, że wiele firm w całym kraju - zarówno małych jak i spółek giełdowych - straciło na takich umowach mnóstwo pieniędzy. Na mocy takich długoterminowych umów banki zobowiązywały się do wykupu waluty za z góry ustaloną z bankiem cenę, nawet jeśli będzie ona wyższa niż kurs danej waluty.
Opcje, które miały chronić przedsiębiorców przed ryzykiem walutowym, stały się dla nich pułapką - w ciągu siedmiu miesięcy, od sierpnia 2008 r., kurs euro wzrósł z 3,17 zł do 4,75 zł. Realizując umowę banki odkupowały od klientów walutę po cenie niższej niż rynkowa.
Według gliwickiej prokuratury trzej pokrzywdzeni przedsiębiorcy zawarli umowy ws. opcji, bo zostali oszukani przez pracowników ING Banku Śląskiego. Namawiano ich do tego, twierdząc, że umowy są zabezpieczeniem różnicy kursów, że są to produkty bezpieczne, które nie niosą za sobą ryzyka strat i ich obsługa jest bezkosztowa - wynika z aktu oskarżenia.
Kiedy cena euro wzrosła do 4 zł firmy były winne ING Bankowi Śląskiemu prawie 20 mln zł. Jedna ze spółek musiała z tego powodu ogłosić upadłość. Dwie pozostałe firmy zawarły z bankiem ugody i stanęły przed koniecznością spłaty wielomilionowych zobowiązań. Zdaniem prokuratury, gdyby pracownicy banku poinformowali klientów o ryzyku związanym z opcjami, pewnie nigdy nie doszłoby do zawarcia umów.
W 2008 r., gdy złoty gwałtownie umacniał się, przedsiębiorstwa sprzedające swe usługi bądź towary za waluty obce zawierały z bankami umowy o tzw. opcje walutowe. Chciały w ten sposób zabezpieczyć się przed ryzykiem kursowym. Gdy złoty, zamiast wzmocnić się - przed czym miały uchronić się firmy - uległ silnemu osłabieniu, banki skorzystały z możliwości kupna waluty w ramach opcji, co w wielu przypadkach postawiło przedsiębiorstwa w trudnej sytuacji.
Część firm, które straciły na ryzykownych transakcjach wytoczyło bankom procesy i sądy często przyznawały im rację. Np. w 2010 r. sąd w Rybniku zdecydował, bank, który nakłonił klienta do ryzykowanych operacji finansowych ma zapłacić mu 700 tys. zł. Sąd uznał, że podpisując umowę z bankiem klient nie miał dostatecznej wiedzy na temat oferowanego mu produktu.
Nie zawsze umowy z bankami służyły jedynie do zabezpieczenia kursowego. Okazało się, że zawierali je nie tylko eksporterzy, ale często były podpisywane w celach spekulacyjnych. Dotychczas prokuratury w woj. śląskim oskarżały o nieprawidłowości właśnie przedstawicieli firm zawierających takie umowy firm. Np. częstochowska prokuratura zarzuciła niegospodarność byłym członkom kierownictwa Zakładów Chemicznych Rudniki. Oskarżyła ich o zawieranie niekorzystnych dla spółki transakcji dotyczących opcji walutowych. Straty wyniosły 13 mln zł. Gliwicka prokuratura zarzuciła działanie na szkodę spółki b. głównemu księgowemu Huty Pokój w Rudzie Śląskiej. W tym przypadku na transakcjach związanych z opcjami walutowymi spółka straciła blisko 130 mln zł.
(mpw)