Naukowcy z Austrii i Izraela dokonali niezwykłego odkrycia w bazylice Grobu Świętego w Jerozolimie. Odnaleźli tam największy średniowieczny ołtarz. Zabytek poświęcony w 1149 r. był przez wiele lat uznawany za zaginiony, a jak się okazało, badacze cały czas mieli go pod ręką.
Kamienny ołtarz o szerokości 3,5 metra powstał z okazji ponownej konsekracji bazyliki Grobu Świętego 15 lipca 1149 r. w 50. rocznicę zdobycia Jerozolimy przez krzyżowców.
Właśnie wtedy świątynia - będąca jednym z najważniejszych chrześcijańskich sanktuariów, przeszła gruntowną przebudowę. Zyskała wówczas wystrój w stylu romańskim, w tym nowy ołtarz główny.
Jak wyjaśnia Ilya Berkovich, historyk z Austriackiej Akademii Nauk (OeAW), w 1808 r. w bazylice wybuchł pożar. Od tego momentu losy ołtarza były nieznane.
To Berkovich wraz z archeologiem Amitem Reemem z Izraelskiego Urzędu Starożytności odkryli niedawno zabytek.
Do odkrycia przyczyniły się prace renowacyjne w świątyni. W ich ramach odsunięto od ściany kilkutonową kamienną płytę, ułożoną w tylnym korytarzu publicznie dostępnej części bazyliki. Okazało się, że jej front jest bogato zdobiony. Geometryczne ornamenty pozwoliły zidentyfikować płytę jako przednią część ołtarza z XII w.
Jak napisano na stronie OeAW, odkrycie jest sensacją z kilku powodów.
Po pierwsze, zabytek przez bardzo długi czas znajdował się nierozpoznany w świątyni, która była intensywnie badana przez specjalistów, a także odwiedzana przez tysiące pielgrzymów i turystów. Tylna strona płyty została nawet pokryta graffiti przez odwiedzających.
Po drugie, odkryte geometryczne dekoracje pokazują, że ołtarz musiał być zdobiony techniką stosowaną przez artystów z kręgu rodziny Cosmatich - grupy włoskich kamieniarzy działających w Rzymie w XII i XIII w. Charakterystycznymi mozaikami dekorowano posadzki, ołtarze i inne elementy wystroju rzymskich świątyń.
Znane są tylko nieliczne przykłady zabytków ze szkoły Cosmatich poza Rzymem i jeden - poza Włochami. To posadzka opactwa Westminsterskiego w Londynie, którą wykonał artysta wysłany przez papieża z Rzymu.
Wysyłając jednego z mistrzów Cosmatich do Królestwa Jerozolimskiego, papież oddał więc hołd najświętszemu kościołowi chrześcijaństwa - podkreślił Berkovich.
Odkryty na nowo ołtarz jest zatem dowodem na nieznane wcześniej bezpośrednie związki między Rzymem i Jerozolimą, co ma znaczenie dla europejskiej historii sztuki - zwróciła uwagę OeAW. Berkovich dodał, że być może badania w papieskich archiwach ujawnią więcej szczegółów na temat ołtarza.