Abdulrazak Gurnah został laureatem literackiej Nagrody Nobla 2021 roku. Ten 73-letni powieściopisarz, urodzony w Tanzanii, mieszka dziś w Wielkiej Brytanii. Jest autorem 10 powieści oraz wielu opowiadań, przez które przewija się wątek uchodźców. On sam opuścił swoją ojczyznę pod koniec lat 60. ubiegłego wieku.
Pierwszy czwartek października zarezerwowany jest dla uroczystości w Sali Giełdy w siedzibie Akademii Szwedzkiej w Sztokholmie. Sekretarz tego gremium Mats Malm ujawnił punktualnie o godzinie 13:00 nazwisko tegorocznego laureata literackiej Nagrody Nobla wraz z krótkim uzasadnieniem wyboru.
Laureatem Nagrody Nobla 2021 w dziedzinie literatury został Abdulrazak Gurnah. Ten powieściopisarz, urodzony w Tanzanii, mieszka dziś w Wielkiej Brytanii.
Abdulrazak Gurnah urodził się w 1948 roku i dorastał na Zanzibarze, jako uchodźca przybył do Wielkiej Brytanii pod koniec lat 60. zeszłego wieku. Aż do emerytury pracował jako profesor literatury postkolonialnej na uniwersytecie w Kent.
Gurnah jest autorem 10 powieści i wielu opowiadań, w których przewijają się historie migrantów.
Zaczął pisać w wieku 21 lat, już po przybyciu do Anglii, początkowo w rodzimym swahili, potem także w języku angielskim.
Jego najbardziej znane powieści to "Memory of Departure", "Pilgrims Way", "Dottie", "Paradise", "Admiring Silence", "By the Sea", "Desertion" i "The Last Gift".
Jego książki do tej pory nie zostały przełożone na język polski.
Szwedzka Akademia przyznanie nagrody literackiego Nobla dla Abdulrazak Gurnah uzasadniała, "bezkompromisowym i współczującym zgłębieniem efektów kolonializmu i losów uchodźców, zawieszonych między kulturami i kontynentami".
"Jego prace dają nam szczery obraz Afryki, która jest dla nas nieznana. Świat, który podlegał handlarzom niewolników pod kilkoma imperiami kolonialnymi. Pisze o rasizmie i uprzedzeniach" - mówił przewodniczący Komitetu Noblowskiego Anders Olsson.
Olga Tokarczuk, Wisława Szymborska, Czesław Miłosz, Władysław Reymont i Henryk Sienkiewicz - to polscy laureaci literackiej Nagrody Nobla.
- 1905 r. - Henryk Sienkiewicz - za "wybitne osiągnięcia w dziedzinie epiki i rzadko spotykany geniusz, który wcielił w siebie ducha narodu".
- 1924 r. - Władysław Reymont - "za wybitny polski epos narodowy Chłopi".
- 1980 r. - Czesław Miłosz - za to, że "z bezkompromisową jasnością postrzegania wyraził warunki, na jakie wystawiony jest człowiek w świecie ostrego konfliktu".
- 1996 r. - Wisława Szymborska - za "poezję, która z ironiczną precyzją pozwala historycznemu i biologicznemu kontekstowi ukazać się we fragmentach ludzkiej rzeczywistości".
- 2018 r. - Olga Tokarczuk - "za wyobraźnię narracyjną, która z encyklopedyczną pasją prezentuje przekraczanie granic jako formę życia".
Szwedzką Akademię, na wzór Akademii Francuskiej, założył król Gustaw III w 1786 roku. Liczy ona 18 członków. W jej skład wchodzą pisarze, poeci, filolodzy i językoznawcy.
W 1897 roku członkowie Szwedzkiej Akademii dowiedzieli się z testamentu Alfreda Nobla - wynalazcy dynamitu - że mają stanowić jury międzynarodowej nagrody, przyznawanej co roku jakiemuś pisarzowi za "najwybitniejsze dzieło o tendencjach idealistycznych".
Członkowie Akademii, której zadaniem była troska o czystość języka szwedzkiego i popularyzowanie szwedzkiej literatury, początkowo nie czuli się powołani do oceniania literatury światowej. Pierwszą nagrodę przyznali dopiero pięć lat później.
Kandydatów do literackiego Nobla zgłaszają poprzedni laureaci, członkowie podobnych akademii w innych państwach, profesorowie literatury i historii literatury z uczelni akademickich, przewodniczący związków pisarzy, PEN-klubów z całego świata oraz sami członkowie Szwedzkiej Akademii.
Kandydatury można zgłaszać do końca stycznia. Jest ich zazwyczaj ok. 500, po pierwszej selekcji zostaje 150-200 nazwisk.
W marcu lista zawęża się do 10-20 nazwisk, przed wakacjami obejmuje maksymalnie 5-8 propozycji.
We wrześniu dyskutuje się przeważnie już tylko nad dwiema kandydaturami.
Głosowanie odbywa się następująco: sekretarz Akademii obchodzi stół ze srebrną tacą, a akademicy składają na niej karteczki z wybranym nazwiskiem. Obowiązuje absolutna większość głosów - jeżeli nie uda się za pierwszym razem, głosowanie odbywa się ponownie.
Nagroda Nobla to złoty medal i kaligrafowany dyplom. W ubiegłym roku Fundacja Noblowska podwyższyła o 1 mln koron (98 tys. euro) do 10 mln koron (980 tys. euro) wartość nagrody pieniężnej w każdej z sześciu dziedzin.
W związku z pandemią Covid-19 w dniu 10 grudnia w rocznicę śmierci Alfreda Nobla w Sztokholmie nie odbędą się tradycyjne uroczystości. Laureaci tak jak przed rokiem mają otrzymać nagrody w swoich krajach za pośrednictwem szwedzkich placówek dyplomatycznych.
Decyzja dotycząca wręczenia nagrody w Oslo ma zapaść w połowie października.
