Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) opublikowało pierwszą w historii mapę pogody na powierzchni najbliższego Ziemi brązowego karła. Tego typu obiekty są czymś pośrednim między olbrzymimi planetami gazowymi, takimi jak Jowisz i Saturn, a słabymi, chłodnymi gwiazdami. Dzięki obrazom należącego do ESO Bardzo Dużego Teleskopu (VLT), międzynarodowy zespół opracował mapę ciemnych i jasnych obszarów obiektu nieformalnie znanego jako Luhman 16B. Pisze o tym w najnowszym numerze czasopismo "Nature".
Luhman 16B, oficjalnie oznaczony, jako WISE J104915.57-531906.1B jest jednym z dwóch, odkrytych w ubiegłym roku, brązowych karłów tworzących układ podwójny w odległości zaledwie sześciu lat świetlnych od Słońca. Obiekty te nie mają wystarczająco dużej masy, aby zainicjować syntezę jądrową w swoich wnętrzach i mogą jedynie słabo świecić w zakresie fal podczerwonych. Pierwsze potwierdzone brązowe karły znaleziono około 20 lat temu, do chwili obecnej znamy ich kilkaset.
Najbliższego względem Układu Słonecznego brązowego karła w układzie podwójnym Luhman 16AB widać w południowym gwiazdozbiorze Żagla. To w ogóle trzeci najbliższy Ziemi układ po Alfa Centauri oraz Gwieździe Barnarda. Słabszy ze składników układu, jak już wcześniej zauważono, w miarę rotacji zmienia jasność. To może sugerować, że na jego powierzchni występują jakiegoś typu struktury.
Dotychczasowe obserwacje sugerowały, że brązowe karły mogą mieć niejednorodne powierzchnie, teraz możemy wreszcie wykonać ich mapy. Wkrótce będziemy w stanie dostrzec struktury uformowane przez chmury, ich ewolucję i rozpraszanie na tym brązowym karle - a pozasłoneczni meteorolodzy będą w stanie przewidywać, kiedy potencjalny turysta na Luhman 16B może spodziewać się czystego nieba lub zachmurzenia - mówi Ian Crossfield (Max Planck Institute for Astronomy, Heidelberg), główny autor nowej publikacji.
W najnowszych badaniach astronomowie wykorzystali moc Bardzo Dużego Teleskopu (VLT), zastosowali też sprytną technikę. Obserwowali brązowe karły za pomocą instrumentu CRIRES na VLT. Pozwoliło to nie tylko dostrzec zmiany jasności na skutek obrotu Luhman 16B dookoła swojej osi, ale także sprawdzić czy ciemne i jasne struktury poruszają się w kierunku do lub od obserwatora. Łącząc wszystkie te informacje byli w stanie stworzyć mapę ciemnych i jasnych obszarów na powierzchni.
Atmosfery brązowych karłów są bardzo podobne do atmosfer olbrzymich gorących pozasłonecznych planet gazowych, więc badając łatwiejsze do zaobserwowania brązowe karły astronomowie mogą dowiedzieć się więcej o atmosferach młodych, olbrzymich planet. Nasza mapa brązowego karła pomaga nam wykonać kolejny krok w stronę zrozumienia zmian pogody w innych układach słonecznych. Od wczesnego wieku wychowywałem się w uznaniu piękna i użyteczności map. To pasjonujące, że zaczynamy wykonywać mapy obiektów poza Układem Słonecznym! - dodaje Crossfield.
Parę brązowych karłów odkrył na zdjęciach z podczerwonego przeglądu WISE amerykański astronom Kevin Luhman. Formalnie oznaczana jest jako WISE J104915.57-531906.1, ale zasugerowano bardziej praktyczną krótszą formę. Ponieważ Luhman odkrył wcześniej piętnaście gwiazd podwójnych, przyjęto nazwę Luhman 16. Zgodnie z typową konwencją oznaczania gwiazd podwójnych, Luhman 16A jest jaśniejszym z dwóch składników, a składnik wtórny nosi oznaczenie Luhman 16B, natomiast cały układ podwójny to Luhman 16AB.
Na podstawie materiałów prasowych ESO.
