Na powierzchni Marsa płynęły dawniej rzeki. Jedna z nich, w pobliżu krateru Gale, miała niespełna metr głębokości i płynęła z prędkością 0,2-0,75 metra na sekundę. Dowodów na jej obecność dostarczył łazik Curiosity. Opisano je w "Science".
Choć obecna zimna i sucha powierzchnia Marsa nie sprzyja obecności płynnej wody, za istnieniem rzek w przeszłości tej planety przemawiają rozmaite formy ukształtowania powierzchni, m.in. delty czy ogromne kanały. Niestety, brakowało dotychczas obserwacji na tyle szczegółowych, by potwierdzić, że widoczne na powierzchni Marsa formy powstały wskutek działania wody. Choćby dlatego, że obrazy przesyłane przez satelitę miały zbyt małą rozdzielczość i nie pozwalały wnioskować na temat zgromadzonych na powierzchni osadów.
Nowych, najbardziej wiarygodnych dowodów na obecność rzeki w przeszłości Marsa dostarcza obecnie Rebecca Williams z Planetary Science Institute w Tucson (USA) i jej międzynarodowy zespół współpracowników. Naukowcy ci wykorzystali dane zebrane przez dwa instrumenty łazika Curiosity. Jeden - Mars Science Laboratory Mast Camera - robi kolorowe zdjęcia i nagrania wideo marsjańskiej ziemi, drugi (ChemCam Remote Micro-Imager) za pomocą wiązki laserowej analizuje skład skał i gleby Czerwonej Planety.
Naukowcy skupili się na osadach z okolicy krateru Gale, wśród których zidentyfikowali bogactwo tzw. zlepieńców, czyli ziaren żwiru spojonych lepiszczem. Skały obserwowane przez autorów publikacji są wygładzone w sposób charakterystyczny dla działania wody. Erozja pod wpływem wiatru przebiega inaczej - sprawia, że kamienie pozostają kanciaste i mają ostre krawędzie.
Widzimy, że niemal wszystkie spośród 515 analizowanych przez nas skał są płaskie, gładkie i zaokrąglone - podkreśla jeden z naukowców, Asmus Koefoed z Instytutu Nielsa Bohra na Uniwersytecie Kopenhaskim (Dania). Pod wieloma względami marsjańskie zlepieńce przypominają otoczaki z osadów rzecznych na Ziemi. To zaś może oznaczać, że dawne rzeki marsjańskie były o wiele bardziej podobne do ziemskich, niż dotychczas sądzono.
Nowa wiedza na temat zlepieńców - ich kształtu, wielkości i sposobu rozmieszczenia na powierzchni Marsa - pozwala przejść od spekulacji na temat cech dawnych marsjańskich rzek do bardziej konkretnych oszacowań prędkości ich nurtu, głębokości i długości. Zdaniem Mortena Bo Madsena z Instytutu Nielsa Bohra, aby nadać kamieniom obserwowaną rzeźbę, rzeka w pobliżu krateru Gale musiała mieć głębokość od 0,03 do 0,9 metra i płynąć z prędkością od 0,2 do 0,75 metra na sekundę.
Istnienie takich rzek w historii Marsa oznacza, że była to planeta bardzo dynamiczna i niekoniecznie nieprzyjazna dla takiego życia, jakie znamy z Ziemi.
